Tolk voorkomt taalproblemen in de spreekkamer

Moeite hebben met de Nederlands taal kan het krijgen van goede (hiv-)zorg in de weg staan. Zeker als een onderwerp ingewikkeld of vertrouwelijk is. Een tolk kan hulp bieden. Hoe regel je een tolk? Wie betaalt een tolk?

Recht op tolk voor goede zorg en ondersteuning

In ons land leven pakweg 2,5 miljoen mensen met een andere moedertaal dan Nederlands. Ook een deel van de mensen met hiv in Nederland is anderstalig. In de spreekkamer moet je elkaar goed kunnen begrijpen en alles over je gezondheid en medicatiegebruik helder kunnen vertellen. Zeker bij het bespreken van persoonlijke en intieme vragen, bijvoorbeeld over je seksuele gezondheid. Ook je vragen en twijfels over de gevolgen van je behandeling moet je kunnen bespreken. Ken je de Nederlandse taal (nog) niet helemaal? Vraag dan je huisarts of dokter ervoor te zorgen dat jullie via een professionele tolk over je behandeling kunnen praten. Je hebt recht op een tolk.

Samen beslissen

Je hiv-behandelaar, -consulent of huisarts zijn wettelijk verplicht om jou goed te informeren. Ze moeten telkens kijken of wat zij vertellen door jou begrepen is en (nieuwe) informatie en keuzemogelijkheden aan je voorleggen. Zo kun jij die keuzes maken welke voor jou belangrijk zijn. Slechte kennis van de Nederlandse taal kan dit 'shared decision making' in de weg staan. Ook daarom is het werken met een tolk belangrijk. De tolk kan jou in je eigen taal uitleggen waarover het precies gaat, zodat je een beslissing kunt nemen.

Tips om een tolk te laten regelen

Vraag je zorgverlener om een tolk als jij dat op bepaalde momenten of in bijzondere situaties nodig vindt. Wijs hen op onderstaande tips:

1. Wanneer kan jouw zorgverlener een tolk inzetten?
   De zorgverlener heeft de verantwoordelijkheid om in te schatten of een tolk ingeschakeld moet worden om goede zorg te kunnen verlenen. Deze moet sowieso voor een tolk kiezen:
   • als het onderwerp ingewikkeld is kan een tolk ervoor zorgen dat alles goed begrepen wordt.
   • als het onderwerp vertrouwelijk is kan een tolk ervoor zorgen dat er vrijuit over het onderwerp gesproken wordt.
   • een minderjarige familielid als vertaler kun je niet met deze verantwoordelijkheid belasten. Kan zelfs als storend worden ervaren bij vertrouwelijke, intieme en persoonlijke kwesties. Ook dan is een tolk de oplossing.
2. Hoe regelt jouw zorgverlener een tolk?
   Dit verschilt per organisatie (zie ook punt 3), dit zal je zorgverlener zelf uit moeten zoeken. Om verrassingen te voorkomend is het handig om van tevoren te bedenken of jij persé een man of vrouw als tolk wil. En om welke taal of dialect het precies gaat en natuurlijk hoe lang de tolk nodig is.
3. Wie betaalt de tolk?
   Bij een ziekenhuis, zorginstelling, GGD of gemeente kan de zorgverlener navragen hoe deze een tolk kan inschakelen. Er zijn vaak speciale regelingen waarvan gebruik gemaakt kan worden.
   Voor huisartsenpraktijken financieren veel Achterstandsfondsen in de regio een tolk en hebben zij contracten met een tolkencentrum.
   Voor asielzoekers is de financiering van tolken helder geregeld. Als je onder de verantwoordelijkheid valt van het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers en een COA-zorgpas hebt, dan betaalt het COA de tolk.

En nog een tip voor jou: wijs je zorgverlener op de Handreiking ‘Zo schakelt u en tolk in’ (2020), en print deze eventueel uit.