We krijgen vele vragen binnen of de coronavaccins veilig en effectief zijn bij mensen met hiv. En of mensen met hiv een extra vaccinatie nodig hebben. We delen hier de eerste data voor de vier in Nederland beschikbare vaccins.
Dit artikel is aangevuld op 17 november 2021. We vullen het aan wanneer er meer informatie beschikbaar is.
Update COVIH-onderzoek in Nederland
In Nederland loopt de COVIH studie. De Hiv Vereniging werkt mee aan deze studie. In de studie wordt onderzocht hoe effectief de verschillende coronavaccins zijn bij mensen met hiv. Op hivvereniging.nl/covihstudie vind je een update over deze studie.
Effectiviteit verschillende vaccins
In de sliders hieronder zie je voor de verschillende vaccins die in Nederland gebruikt worden wat er bekend is over de effectiviteit bij mensen met hiv. We hebben de wetenschappelijke onderzoeken op een rijtje gezet.
Waarom deze onderzoeken
Het is belangrijk om te onderzoeken of de coronavaccins net zo goed werken bij mensen met hiv als bij mensen zonder hiv. Effectiviteit van een vaccin betekent hoe goed een vaccin werkt. Er zijn onderzoekers die denken dat mensen met hiv misschien een minder goede antilichaamrespons hebben op de vaccinatie. De antilichaamsrespons is hoe goed je lichaam antistoffen tegen corona aanmaakt. Er wordt dus bij mensen met hiv gemeten of ze na de vaccinatie evenveel antilichamen aanmaken als mensen zonder hiv. Wanneer blijkt dat mensen met hiv onvoldoende antistoffen aanmaken, zou een extra vaccinatie aangeboden kunnen worden.
Hiernaast worden de veiligheid en bijwerkingen bij mensen met hiv gemonitord. Er is geen reden om aan te nemen dat de coronavaccins niet veilig zijn voor mensen met hiv, maar dit wordt voor de zekerheid in de gaten gehouden.
Pfizer vaccin (Comirnaty)
Aan de studie van Pfizer deden 196 mensen met hiv mee. De resultaten van de Pfizer vaccinatie bij mensen met hiv zijn nog niet apart geanalyseerd.
Israëlische artsen hebben resultaten gedeeld van 143 mensen met hiv die het Pfizer vaccin kregen. 92% was man, 8% vrouw. De gemiddelde leeftijd was 50 jaar. Al deze mensen slikten hiv-medicatie, 95% had een onmeetbaar virus, en het gemiddelde aantal CD4-cellen was 700. Na twee doses van de vaccinatie had 98% van de mensen met hiv antistoffen tegen corona (ook de deelnemers met minder dan 350 CD4-cellen). De bijwerkingen waren mild (Levy et al., 2021).
Hiernaast hebben Amerikaanse artsen de data van 6 mannen met hiv die de eerste dosis van het Pfizer vaccin kregen beschreven. Zij slikten allemaal hiv-medicatie, 5 deelnemers hadden een onmeetbaar virus. 3 mensen hadden een CD4-getal boven de 500, 2 mensen hadden een CD4-getal tussen de 350 en 499, en 1 persoon had een CD4-getal tussen de 200 en 349. De mensen met minder CD4-cellen hadden minder antistoffen tegen corona na de vaccinatie. De bijwerkingen waren mild (Ruddy et al., 2021a).
Vervolgens hebben dezelfde onderzoekers bekeken of het Pfizer vaccin na 2 vacinaties net zo goed werkt bij mensen met hiv als bij mensen zonder hiv. Er is data beschikbaar van 5 deelnemers met hiv. De onderzoekers concludeerde dat de antilichaamreactie hetzelfde was bij mensen met en zonder hiv (Ruddy et al., 2021b).
Nog een Amerikaanse onderzoekgroep bekeek de werking van het Pfizer-vaccin bij 7 vrouwen en 5 mannen met hiv. Alle deelnemers slikten hiv-medicatie en hadden een goede afweer. 3 deelnemers hadden een meetbare viral load. Na de vaccinatie werd gemeten of de deelnemers antistoffen hadden tegen het coronavirus. De uitkomsten werden vergeleken met de uitkomsten van ‘gezonde’ bloeddonoren. Er was na de vaccinatie geen verschil in aantal antistoffen tegen corona tussen mensen met en zonder hiv (Woldemeskel et al., 2021).
Moderna vaccin (Spikevax)
Aan de studie van Moderna deden 176 mensen met hiv mee. De uitkomsten wat betreft veiligheid waren hetzelfde voor mensen met hiv als voor mensen zonder hiv.
Hiernaast hebben Amerikaanse artsen de data van 6 mannen met hiv die de eerste dosis van het Moderna vaccin kregen beschreven. Zij slikten allemaal hiv-medicatie en hadden allemaal een onmeetbaar virus. 3 mensen hadden een CD4-getal boven de 500, 1 persoon had een CD4-getal tussen de 350 en 499, en 2 personen hadden minder dan 200 CD4-cellen. De mensen met minder CD4-cellen hadden minder antistoffen tegen corona na de vaccinatie. De bijwerkingen waren mild (Ruddy et al., 2021a).
Vervolgens hebben dezelfde onderzoekers bekeken of het Moderna vaccin na 2 vaccinaties net zo goed werkt bij mensen met hiv als bij mensen zonder hiv. Er is data beschikbaar van 9 deelnemers met hiv. De onderzoekers concludeerde dat de antilichaamreactie hetzelfde was bij mensen met en zonder hiv (Ruddy et al., 2021b).
In een Canadese studie werden 121 mensen met hiv gevolgd die het Moderna vaccin hadden gekregen. De gemiddelde leeftijd was 43 jaar en er namen 90 mannen en 31 vrouwen deel aan de studie. Mensen met hiv met een CD4-getal van 250 of hoger hadden een zelfde aanmaak van antilichamen als mensen zonder hiv. Maar mensen met hiv met een verminderde afweer (een CD4-getal van 250 of lager) maakten minder goed antilichamen aan. De onderzoekers concluderen dat mensen met hiv met een verminderde afweer wellicht een derde vaccinatie nodig hebben (Nault et al., 2021).
Pfizer/Moderna (beide mRNA vaccins)
Amerikaanse onderzoekers hebben data van 100 mensen met hiv geanalyseerd, en deze data vergeleken met data van 100 mensen zonder hiv. 90% van de mensen in de studie was man, en de gemiddelde leegtijd was 59 jaar. Driekwart kreeg het Pfizer vaccin, en een kwart kreeg het Moderna vaccin. Vijf mensen hadden een meetbaar virus, en het gemiddelde CD4-aantal was 511. Mensen met hiv hadden twee keer zoveel kans op een matige vaccinatierespons. 12% van de mensen met hiv had geen antilichaamrespons na de vaccinatie, vergeleken met 5% uit de controlegroep van mensen zonder hiv. Dit verschil was echter niet significant. Mensen met hiv hadden 43% minder antistoffen. Dat betekent niet per se dat ze minder goed beschermd zijn: de neutralisatierespons was vergelijkbaar. De neutralisatierespons betekent hoe goed je lichaam in staat is om een virus op te ruimen. Vooral mensen met hiv met een meetbaar virus reageerden minder goed op de mRNA vaccins. Ook het hebben van weinig CD4-cellen is een risicofactor. Het Moderna vaccin zorgde voor een betere antilichaamrespons dan het Pfizer vaccin. Ook bij mensen zonder hiv is het Moderna vaccin over het algemeen effectiever dan het Pfizer vaccin (Spinelli et al., 2021).
Onderzoekers uit Italië hebben vergeleken hoe de mRNA vaccins werken bij mensen met een verminderde afweer (minder dan 200 CD4-cellen), een gemiddelde afweer (200-500 CD4-cellen), en een goede afweer (meer dan 500 CD4-cellen). Er deden 166 mensen met hiv mee aan de studie. 32 mensen hadden een verminderde afweer, 56 mensen hadden een gemiddelde afweer, en 78 mensen hadden een goede afweer. Van de mensen met de verminderde afweer was 25% vrouw, de gemiddelde leeftijd was 57 jaar, 69% had een onmeetbaar virus, het gemiddelde CD4-getal was 140 en 69% kreeg Pfizer en 31% Moderna. Van de mensen met de gemiddelde afweer was 16% vrouw, was de gemiddelde leeftijd 54 jaar, had 93% een onmeetbaar virus, het gemiddelde CD4-getal was 335 en 68% kreeg Pfizer en 32% Moderna. Van de mensen met de goede afweer was 13% vrouw, was de gemiddelde leeftijd 54 jaar, had 100% een onmeetbaar virus, was het gemiddelde CD4-getal 727 en 45% kreeg Pfizer en 55% Moderna.
Uit de studie bleek dat de coronavaccins minder effectief waren bij de mensen met een verminderde weerstand. Tussen de groepen van mensen met een gemiddelde (200-500 CD4-cellen) en goede (meer dan 500 CD4-cellen) weerstand was geen verschil. De onderzoekers geven aan dat het belangrijk is om te onderzoeken of een derde vaccinatie zorgt voor een betere antilichaamrespons bij mensen met een verminderde weerstand (Antinori et al., 2021).
AstraZeneca vaccin (Vaxzevria)
Aan de studie van AstraZeneca deden in het Verenigd Koninkrijk 54 mensen met hiv mee, in Zuid-Afrika 104. In Canada is onderzoek gedaan onder 100 mensen met hiv.
In Canada werd de effectiviteit van de AstraZeneca vaccinatie bij 100 mensen met hiv gemeten. De gemiddelde leeftijd was 54 jaar, 88% was man en heel weinig deelnemers hadden chronische aandoeningen naast hiv. Alle deelnemers slikten hiv-medicatie en hadden een onmeetbare viral load. Het gemiddelde CD4-getal was 710. Na de eerste vaccinatie hadden mensen met hiv iets minder antistoffen tegen het coronavirus dan mensen zonder hiv. Maar na de tweede vaccinatie was er geen verschil tussen mensen met en zonder hiv (Brumme et al., 2021).
Er deden 54 mannen met hiv mee aan een studie naar de effectiviteit van de AstraZeneca vaccinatie in Londen. De gemiddelde leeftijd was 43 jaar. Ze slikten allemaal hiv-medicatie, hadden een onmeetbare viral load en een goede afweer (meer dan 350 CD4-cellen). Het gemiddelde CD4-getal was 694. De uitkomsten van mensen met hiv waren vergelijkbaar met de controlegroep van mensen zonder hiv. Er was geen verschil in ervaren bijwerkingen. Ook was de antilichaamrespons vergelijkbaar bij mensen met en zonder hiv (Frater et al., 2021).
Er deden 104 mensen met hiv mee aan een andere studie naar de effectiviteit van de AstraZeneca vaccinatie in Zuid-Afrika, 74% was vrouw en 26% was man. De gemiddelde leeftijd was 40 jaar. De deelnemers slikten hiv-medicatie en hadden een viral load van 1,000 of lager. De meeste deelnemers hadden een onmeetbaar virus, en het gemiddelde CD4-getal was 695. Ook hier was geen verschil in antilichaamrespons. Ook waren de bijwerkingen vergelijkbaar tussen mensen met en zonder hiv (Madhi et al., 2021).
Janssen vaccin
Aan de studie van Janssen deden 1218 mensen met hiv mee, dit is 2,8% van alle deelnemers. Deelnemers kwamen uit de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en Latijns Amerika. Er werd geen verschil in effectiviteit gezien tussen mensen met en zonder hiv. Er kregen maar een paar deelnemers met hiv in de studie COVID-19 (in de vaccin-groep en in de placebo-groep). Er is dus meer onderzoek nodig (WHO, 2021).
Krijgen mensen met hiv in Nederland een extra coronavaccinatie?
Hiv is geen reden voor een extra coronavaccinatie. Je vindt hier meer informatie.
Klopt het dat mensen met hiv in België en Amerika een extra coronavaccinatie krijgen?
Niet helemaal. Alleen mensen met hiv met een CD4 getal van minder dan 200 krijgen een extra vaccinatie aangeboden in België. De vaccinatie zal dit najaar plaatsvinden. Je vindt hier meer informatie.
In Amerika krijgen ‘moderately to severely immunocompromised’ een extra vaccinatie aangeboden. Hier vallen mensen met een vergevorderde of onbehandelde hiv-infectie onder. Ook daar zal de vaccinatie dit najaar plaatsvinden. Je vindt hier meer informatie.
Ophef door artikel NOS
Op 17 augustus verscheen een artikel op nos.nl waarin stond dat mensen met een afweerprobleem niet beschermd zijn door de coronavaccinatie. In dit artikel staat dat onder andere mensen met hiv risico lopen dat de vaccinatie bij hun minder goed werkt. We kregen veel vragen binnen of het klopt dat de coronavaccins minder goed werken bij mensen met hiv.
Het is te kort door de bocht dat de vaccinatie minder goed zou werken bij mensen met hiv. Dat is namelijk nog niet goed genoeg onderzocht. Tot nu toe wordt juist gezien dat mensen met hiv prima antistoffen aanmaken na de vaccinatie, maar er zijn nog niet genoeg data om dit zeker te weten. Dus uitgebreid onderzoek is nodig, en dat wordt onder andere in Nederland gedaan.
We reageerden via onze Twitterpagina op het artikel van de NOS.
Andere vragen?
Meer informatie over hiv en de coronavaccinatie vind je hier. Wanneer je nog vragen hebt die niet beantwoord zijn, neem dan contact op met het Servicepunt. Het Servicepunt is bereikbaar via This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. of via 020 - 689 25 77 (maandag, dinsdag, donderdag van 14.00 - 22.00 uur).
Bronnen:
-
Bronnen Pfizer vaccin:
-Woldemeskel, B. A., Karaba, A. H., Garliss, C. C., Beck, E. J., Wang, K. H., Laeyendecker, O., ... & Blankson, J. N. (2021). The BNT162b2 mRNA Vaccine Elicits Robust Humoral and Cellular Immune Responses in People Living with HIV. Clinical Infectious Diseases.
- Levy, I., Wieder-Finesod, A., Litchevski, V., Biber, A., Olmer, L., Huppert, A., ... & Rahav, G. (2021). Immunogenicity and Safety of the BNT162b2 mRNA COVID-19 Vaccine in People Living with HIV-1. Preprint The Lancet.
-
Bronnen Moderna vaccin:
- Nault, L., Marchitto, L., Goyette, G., Tremblay-Sher, D., Fortin, C., Martel-Laferriere, V., ... & Tremblay, C. (2021). Covid-19 vaccine immunogenicity in people living with HIV-1. bioRxiv. Preprint.
-
Bronnen Pfizer& Moderna vaccin:
- Antinori A et al. Immunogenicity of mRNA vaccination against SARS-CoV-2 in persons living with HIV (PLWHs) with low CD4 count or previous AIDS. 18th European AIDS Conference, London, abstract OS3/3, 2021.
- Ruddy, J. A., Boyarsky, B. J., Werbel, W. A., Bailey, J. R., Karaba, A. H., Garonzik-Wang, J. M., ... & Durand, C. M. (2021a). Safety and antibody response to the first dose of severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 messenger RNA vaccine in persons with HIV. AIDS, 35(11), 1872-1874.
- Ruddy, J. A., Boyarsky, B. J., Bailey, J. R., Karaba, A. H., Garonzik-Wang, J. M., Segev, D. L., ... & Werbel, W. A. (2021b). Safety and antibody response to two-dose SARS-CoV-2 messenger RNA vaccination in persons with HIV. AIDS.
- Spinelli M et al. Lower SARS-CoV-2 IgG and pseudovirus neutralization titers post-mRNA vaccination among people living with HIV. IDWeek, abstract LB8, 2021.
-
Bronnen AstraZeneca vaccin:
- Brumme, Z. L., Mwimanzi, F. M., Lapointe, H. R., Cheung, P., Sang, Y., Duncan, M. C., ... & Brockman, M. A. (2021). Humoral immune responses to COVID-19 vaccination in people living with HIV on suppressive antiretroviral therapy. medRxiv
- Frater, J., Ewer, K. J., Ogbe, A., Pace, M., Adele, S., Adland, E., ... & Clutterbuck, E. A. (2021). Safety and immunogenicity of the ChAdOx1 nCoV-19 (AZD1222) vaccine against SARS-CoV-2 in HIV infection: a single-arm substudy of a phase 2/3 clinical trial. The Lancet HIV.
- Madhi, S. A., Koen, A. L., Izu, A., Fairlie, L., Cutland, C. L., Baillie, V., ... & Kwatra, G. (2021). Safety and immunogenicity of the ChAdOx1 nCoV-19 (AZD1222) vaccine against SARS-CoV-2 in people living with and without HIV in South Africa: an interim analysis of a randomised, double-blind, placebo-controlled, phase 1B/2A trial. The Lancet HIV.
-
Bronnen Janssen vaccin:
- WHO. Background document on the Janssen Ad26.COV2.S (COVID-19) vaccine. World Heal Organ. 2021;(March).