Wat is het MPX-virus?

Published: 11 July 2022 by Redactie

MPX-VID, ook wel Monkeypox of apenpokken genoemd, is een virusinfectie. Sinds een paar maanden is er een uitbraak in West-Europa en Noord-Amerika en daarvoor kwam het virus vooral voor in West- en Midden-Afrika. Hoe zit de virusinfectie er precies uit? Wie lopen er risico? En is er een vaccinatie beschikbaar? In deze blog geven we meer informatie over MPX-VID. MPX-VID staat voor Monkeypox Virus Infection Disease, de Hiv Vereniging hanteert deze benaming omdat apenpokken in het Nederlands wordt gebruikt voor krentenbaard en daarnaast een stigmatiserende lading heeft.

Laatst geüpdatet 6 september 2022

Uitbraak in Europa

In mei 2022 werd bekend dat er verschillende mensen in Europa het virus hebben gekregen. Ook bij mensen in Nederland is MPX-VID vastgesteld. Opvallend is dat bij het merendeel van deze mensen geen link met de gebieden in Afrika werd gevonden. Dit betekent dat het virus zich in Europa heeft kunnen verspreiden. Sinds 18 augustus is er bij 1136 mensen in Nederland MPX-VID vastgesteld. Een actueel overzicht van het aantal casussen per Europees land vind je hier. (Je kan over de graphic The Monkeypox Hotspots in Europe scrollen in het artikel).

Hoe krijg je MPX-VID?

Overdracht vindt plaats wanneer een persoon in nauw contact komt met een dier, mens of materiaal dat het virus bij zich draagt (bijvoorbeeld beddengoed waar vocht op zit waar het virus in aanwezig is). Het virus komt het lichaam binnen via een beschadigde huid (ook als deze niet zichtbaar beschadigd is), grote ademhalingsdruppels of de slijmvliezen. Het virus verplaatst zich niet over langere afstanden door de lucht, zoals bij het coronavirus het geval is. Het is niet bekend of het virus zich via sperma verplaatst, hoewel contact met wondjes tijdens seks wel voor overdracht van het virus kan zorgen.

In de media wordt veel gesproken over het feit dat MPX-VID alleen bij mannen die seks hebben met mannen zou voorkomen. Dit klopt niet. Hoewel MPX-VID nu voornamelijk onder mannen die seks hebben met mannen lijkt voor te komen, kan iedereen MPX-VID krijgen en verspreid het virus zich niet alleen via seksueel contact. Het is belangrijk om stigmatisering te voorkomen en objectieve informatie te geven.

Wat zijn de symptomen?

De incubatietijd (tijd van infectie tot symptomen) voor het MPX-virus is gewoonlijk 7-14 dagen, maar kan variëren van 5-21 dagen. De ziekte begint met: koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, rillingen, moeheid.

Ongeveer 1-3 dagen na deze eerste symptomen ontwikkelt zich een huiduitslag die meestal in het gezicht begint en die daarna over het hele lichaam verschijnt. Deze uitslag begint met pustels (etterpuistjes) die overgaan in blaasjes. Na het indrogen van de blaasjes blijven korsten over die uiteindelijk na 2-3 weken van de huid afvallen. Er kunnen littekens ontstaan op de plek van de blaasjes.

Hiv en het MPX-virus

Momenteel is er nog weinig bekend over hiv en het MPX-virus. Hier moet nog meer onderzoek naar worden gedaan. Er wordt verwacht dat mensen die goed ingesteld zijn op medicatie en een hoger CD4-getal dan 200 hebben, geen zwaarder verloop van de ziekte zullen hebben. Hiv vergroot niet de kans dat je het MPX-virus krijgt. Uit studies in landen in Afrika is verder bekend dat alleen mensen met hiv die geen medicatie nemen en een CD4-getal lager dan 200 een vergroot risico hebben op verloop met ernstige klachten. In Europa is hier tot nu toe geen sprake van en wordt de kans op ernstige klachten heel klein ingeschat. Zodra hier meer over bekend is, zullen we deze informatie delen.

Quarantaine en vaccinatie

De GGD is de aangewezen instantie die de zorg zal gaan coördineren. Er is een speciale testlocatie en zorgt ook voor het bron- en contactonderzoek.

Als iemand positief test op MPX-VID moet diegene in isolatie blijven. Je mag dan geen contact met anderen hebben tot alle klachten voorbij zijn. Bij MPX-VID is daarvan sprake als alle korsten van de huid zijn afgevallen. Dit kan 3 weken duren. Er is geen speciaal vaccin tegen het MPX-virus. Omdat het MPX-virus lijkt op het pokkenvirus kan het pokkenvaccin worden ingezet in de eerste dagen na mogelijke besmetting (post-expositie profylaxe). Dit vaccin kan ook gebruikt worden als bescherming vooraf voor mensen die meer risico lopen. Of mensen die gevaccineerd zijn met het pokkenvaccin ook beschermd zijn tegen MPX-VID is nog onduidelijk. Er wordt verwacht dat er wel iets van bescherming is, maar we weten nog niet in welke mate, ook dit moet nog nader worden onderzocht.

Update vaccinatie

Op 7 juli heeft minister Kuipers van Volksgezondheid een positief advies gegeven over het vaccineren tegen MPX-VID. Ongeveer eenderde van de doelgroep die in aanmerking komt is inmiddels gevaccineerd, aldus een update van het RIVM.

De vaccinaties zijn in eerste instantie bedoelt voor deze groepen:

deelnemers aan de landelijke hiv-PrEP-regeling. Dit zijn mannen die seks hebben met mannen en trans mensen die niet hiv-positief zijn, maar wel een verhoogd risico hierop hebben.
mensen op de wachtlijst voor de landelijke hiv-PrEP-regeling.
mannen met hiv met een verhoogd risico op soa’s ontvangen een uitnodiging.
mannen die seks hebben met mannen en regelmatig op de soa-poli komen.

De vaccinaties worden aan deze groep aangeboden, omdat het MPX-virus zich op dit moment vooral onder mannen die seks hebben met mannen verspreidt.

Als je MSM bent die veel seks heeft met veel wisselende partners, dan kun je een uitnodiging ontvangen om gevaccineerd worden tegen MPX-VID. Ben je iemand met hiv en heb je een slecht afweersysteem (bijvoorbeeld door een onderliggende conditie of moeite met therapietrouw) of een hoger risico op soa’s? Ook dan kun je een uitnodiging om gevaccineerd te worden tegen MPX-VID ontvangen. Vaccinatie is alleen mogelijk als je een uitnodiging hebt ontvangen. De GGD Amsterdam en GGD Haaglanden zijn op 25 juli begonnen met het uitnodigen van mensen voor hun vaccinatie. In totaal zijn er tot en met 3 augustus 1976 vaccinaties gezet, waarvan 987 door de GGD Amsterdam. De 15 andere GGD’en starten in de week 8 en 15 augustus met de vaccinatiecampagne.

(tekst gaat verder)

Vaccinaties per 25 augustus, bron RIVM

Over het vaccin

Het vaccin dat mensen op uitnodiging kunnen krijgen heet Imvanex® en is in Europa geregistreerd voor volwassenen ter bescherming tegen pokken. Omdat het pokkenvirus en het MPX-virus veel op elkaar lijken, is de verwachting dat het ook beschermt tegen een infectie met het MPX-virus. Lees hier meer over het vaccin.