De Internationale Aidsconferentie in München afgelopen zomer is alweer even geleden. Onlangs heeft Thijs, onze belangenbehartiger Medische Zaken en Zorg, in een deskundigheidsbevordering aan vrijwilligers van de Hiv Vereniging en partners van de Nationale Hiv Alliantie uitgebreid aandacht besteed aan interessante studies en ander relevant nieuws die op het wetenschappelijk deel van het congres aan bod kwamen. Zodat vrijwilligers goed op de hoogte zijn van ontwikkelingen en de informatie verder kunnen verspreiden onder onze leden, andere vrijwilligers en anderzijds betrokkenen.
Zo blijken injectables een goed alternatief voor adolescenten en is er een zevende persoon genezen van hiv. Lees hieronder een overzicht. Je moet even voor dit blog gaan zitten, maar dan ben je helemaal bij.
PURPOSE 1 studie
De PURPOSE 1 studie is een klinische studie die keek hoe effectief lenacapavir (een nieuw type hiv-remmer, oorspronkelijk ontwikkeld door Gilead voor mensen met multiresistente hiv) is met betrekking tot het voorkomen van nieuwe hiv-infecties. De PURPOSE 1 studie werd uitgevoerd onder vrouwen, inclusief zwangere vrouwen, en includeerde 5.338 jonge vrouwen in Zuid-Afrika. Dat is significant, omdat vrouwen vaak ondergerepresenteerd zijn in klinisch onderzoek.
Driearmig
PURPOSE 1 was een driearmige studie, waarin de deelnemers twee keer per jaar een injectie kregen met lenacapavir, in combinatie met een placebo ART of met een placebo lenacapavir. Dit is om de resultaten van onderzoek te randomiseren en te zorgen dat er geen bias (externe factoren die een negatieve invloed hebben op een onderzoek) kan ontstaan. Wil je meer lezen over hoe dat werkt binnen klinisch onderzoek, klik hier.
Met de PURPOSE 1 studie werd aangetoond dat lenacapavir 100% effectief is in het voorkomen van nieuwe hiv-infecties onder vrouwen. Dat is fantastisch nieuws en zou een doorbraak kunnen betekenen in het stoppen van de pandemie, als Gilead zich committeert tot het eerlijk in de markt zetten van deze nieuwe preventiemogelijkheid. Daar zijn grote vraagtekens bij, aangezien het gebruik van lenacapavir nu minstens 40.000 dollar per jaar kost. Dit kritische geluid was ook veelvuldig te horen tijdens AIDS 2024, waar ook IAS voorzitter Sharon Lewin zich uitsprak voor een snelle en eerlijke distributie van lenacapavir als PrEP.
Dat is fantastisch nieuws en zou een doorbraak kunnen betekenen in het stoppen van de pandemie,
PURPOSE 2, 3, 4 en 5 studies
De PURPOSE 1 studie was onderdeel van een waaier aan studies. Zo zijn er ook de PURPOSE 2, 3, 4 en 5 PURPOSE studies. Al deze studies kijken naar de effectiviteit van lenacapavir als hiv-preventiemiddel, alleen dan telkens onder andere groepen en in een andere context. Niet lang na AIDS 2024 bleek bijvoorbeeld dat de PURPOSE 2 studie, uitgevoerd onder MSM, transgender en non-binaire personen, ook voor bijna 100% effectief bleek te zijn in het voorkomen van hiv.
IMPAACT 2017
Een andere interessante studie die aan bod kwam tijdens AIDS 2024 was de IMPAACT 2017 studie. Deze studie keek naar het veiligheidsprofiel en de toelaatbaarheid van cabotegravir en rilpivirine. Dit zijn de twee werkzame stoffen in de 8-wekelijkse ART in de vorm van injecties, die sinds 2021 ook in Nederland beschikbaar zijn voor adolescenten. Lees er hier meer over.
Moeite met therapietrouw
De studie includeerde 144 deelnemers in 5 landen, uit 18 hiv-centra. Van de deelnemers was 51% vrouw en 74% mensen van kleur. Dat is wederom van belang vanwege de onderrepresentatie van deze twee groepen in klinisch onderzoek. Alle deelnemers waren adolescent van 12 tot 18 jaar oud. Uit eerder onderzoek weten we dat deze groep jongvolwassenen vaak moeite heeft met therapietrouw. Het gebruik van injecties kan daar een oplossing in bieden, aangezien er dan niet elke dag een pil hoeft te worden genomen.
Pijn op de injectieplek
IMPAACT keek naar het veiligheidsprofiel en de ervaren toelaatbaarheid van injecties voor de hierboven beschreven groep deelnemers. De deelnemers werden na overgezet te zijn op injecties (dat is een proces waarbij ze van orale ART – het slikken van pillen dus – geleidelijk over worden gezet op een medicatieregime van een injectie met cabotegravir en rilpivirine per 8 weken in de bilspier), bevraagd over hun ervaringen met de injecties. Negatieve ervaringen worden door de onderzoekers adverse events (AE) genoemd. Van deze AE was pijn op de injectieplek de meest genoemde. Verder moest een deelnemer afhaken vanwege een AE die wordt samengevat als een allergische reactie op een van de werkzame stoffen (rilpvirine, in dit geval).
Injectables een goed alternatief
De conclusies van de onderzoekers waren dat injectables een goed veiligheidsprofiel hebben voor gebruik door adolescenten. Er waren weinig AE en deelnemers gaven aan dat ze het gemak met betrekking tot therapietrouw waardeerden. Bijna alle deelnemers gaven aan liever gebruik te maken van injectables, in plaats van elke dag een pil te slikken (slechts 3% gaf aan de voorkeur te geven aan pillen). De belangrijkste redenen hiervoor waren toegenomen privacy en minder stress van het dagelijks moeten innemen van pillen. De studie benadrukt het belang van injectables voor een groep mensen met hiv (jongvolwassenen) in relatie tot het verbeteren van hun therapietrouw en laat zien dat injectables ook voor jonge mensen met hiv veilig zijn en voordelen kunnen bieden met het oog op stigma.
Zevende persoon genezen van hiv
Er is wederom een persoon genezen van hiv. Deze ‘next Berlin patient’ had hiv en leukemie en onderging een stamceltransplantatie tegen de leukemie in 2015. In 2018 stopte hij met ART en 5,5 jaar later was hiv nog steeds in remissie.
Anoniem
Uniek aan deze casus is het gegeven dat deze persoon – die anoniem wenst te blijven – is genezen door een stamceltransplantatie van een donor die een enkelzijdige CCR5-delta32 mutatie had. De CCR5-delta32 mutatie is een mutatie op de witte bloedcellen die sommige mensen hebben. Het is een eiwit aan de buitenkant van de cel, die ervoor zorgt dat hiv de cel niet kan binnendringen. Het is een zeldzame mutatie, die vooral wordt gevonden bij mensen van Noord-Europese afkomst. Sommige mensen met hiv die donorcellen ontvingen van mensen van wie beide ouders deze mutatie hadden, zijn genezen van hiv.
Dubbel- en enkelzijdig
In het verleden zijn mensen genezen van hiv door een stamceltransplantatie te ondergaan met donorcellen die deze mutatie bevatten. Maar in de voorgaande gevallen was deze mutatie altijd dubbelzijdig; de donor had dus van beide ouders de mutatie ontvangen. In deze casus genas de persoon met hiv door donorcellen te ontvangen die slechts van één ouder de CCR5-delta32 mutatie had gekregen. Dat iemand ook kan genezen na een stamceltransplantatie met een enkelzijdige mutatie, wijst op een mogelijke uitbreiding van het type donorcellen geschikt voor een stamceltransplantatie, met mogelijke genezing van hiv tot gevolg. Er zijn meer mensen met een enkelzijdige CCR5-delta32 mutatie dan met een dubbelzijdige. Dus als mensen met hiv ook kunnen genezen na een stamceltransplantatie met een enkelzijdige mutatie, zijn er wellicht meer mensen geschikt als potentiele donor van stamcellen.
Meer lezen?
Naast het wetenschappelijk deel van het congres was er ook the Global Village, een grote ontmoetings- en uitwisselingsplek voor de duizenden congresgangers. Daar waren van de Hiv Vereniging, behalve Thijs, ook onze collega Inês, voorlichter Gerben en Ben, coördinator van de Long Term Survivors, aanwezig. Lees hier meer.
Foto kop artikel: Ben Ehlting
Chat via Whatsapp 
