Een project van echt beroepsonderwijs

De Hiv Vereniging heeft samen met Summa Zorg enkele jaren geleden de leermodule Positief in Beeld ontwikkeld. Ondertussen hebben meerdere lichtingen studenten aan de opleiding Verpleegkunde in Eindhoven de module gevolgd. Zij zijn daarmee in aanraking gekomen met hiv als thema en met mensen met hiv. 
Dit artikel komt uit #14 plus>, zomer 2020.

De leermodule wordt continu vernieuwd. Als laatste is dit jaar een bezoek aan Amsterdam toegevoegd als onderdeel van het project. plus> bespreekt met enkele betrokkenen deze ontwikkelingen en kijkt naar de impact op verpleegkundestudenten en hun beeld van hiv.

De leermodule Positief in Beeld is ontstaan uit een samenwerking tussen Summa Zorg en de Hiv Vereniging in 2016. Summa Zorg was bezig met een nieuw project rondom hiv en nam daarom contact op met de Hiv Vereniging. “We wilden meer projecten met en in het werkveld doen die betekenisvol waren voor studenten. Met name om ook eerstejaarsstudenten al een soort van praktijkervaring op te laten doen”, vertelt Anneke Boink, docent en onderwijsontwikkelaar. “Hiv was toen een onderwerp dat we al in het curriculum hadden, maar waar we wel meer aandacht aan wilden besteden. We merkten namelijk dat seksualiteit in verpleegkunde veel voorkomt, maar dat veel studenten er nog weinig van afweten. Ik heb toen de Hiv Vereniging gemaild en ben in contact gekomen met Jeroen Mansvelders. Uiteindelijk zijn we tot die leermodule gekomen.

De echte wereld

Anneke is samen met Jeroen van het begin af aan betrokken geweest en hebben samen de leermodule ontwikkeld. In de leermodule gaan studenten aan de slag met verschillende opdrachten om meer kennis te vergaren over hiv. En dat is belangrijk, want aan het eind van het project moeten de studenten zelf voorlichting geven over hiv. Wat volgens Anneke vanuit onderwijsperspectief veel waarde oplevert. “Het is een heel mooie ervaring voor de studenten, waarbij ze gelijk in aanraking komen met voorlichting. Met mensen die een echt verhaal hebben, waarmee ze professioneel moeten omgaan. Dat gebeurt nu in een heel contextrijke omgeving waardoor het leerrendement heel hoog is. Daarnaast is de motivatie een belangrijke factor. Doordat het echt is, met een echte opdrachtgever, maakt het dat studenten het serieus aanpakken.”

Dat het gaat om ‘echt’ onderwijs beaamt ook docent Geert van Gorkom. “Mijn eerste indruk, en dat vind ik nog steeds, is dat het écht is”, zegt hij. “We maken veel onderwijs uit boeken, dat is voor een deel droogzwemmen. Maar dit project is de echte wereld waar onderwijs omheen is gebouwd.” Geert is sinds een aantal jaar betrokken bij het project en vindt dat met het eindproduct, het geven van voorlichting, men de spijker op de kop slaat. “Onderwijskundig is dat heel sterk. Dat je als student zelf in de rol van voorlichter wordt gezet. Want dan moet je wel kennis hebben van waar het over gaat.”

Met voorlichters in gesprek

Voordat de studenten zelf voorlichting gaan geven, maken ze eerst kennis met voorlichters van de Hiv Vereniging. Deze getrainde ervaringsdeskundige vrijwilligers zijn op verschillende momenten aanwezig tijdens het project. Niet om alleen hun eigen verhaal te vertellen over leven met hiv, maar ook om studenten te ondersteunen met het geven van voorlichting en de belangrijkste hiv-gerelateerde onderwerpen.

Dat je vaker terugkomt als voorlichter vindt vrijwilliger Celicia juist het leuke aan het project. “Ik vind het echt fantastisch om te zien dat studenten zo’n verandering doormaken. Dat je ziet hoe ze groeien in het onderwerp, dat ze bijna alles weten – dat vind ik enorm waardevol."

Ook voorlichter Freddy vindt dat een enorm waardevolle toevoeging aan de module. “Het grote voordeel is dat je elkaar vaker ziet. Je hoort soms ook wel uit reacties terug ‘oh, je was ook bij de kick-off geweest’. De laatste keer toen we in Amsterdam waren, had je op een andere manier contact met elkaar omdat ze je herkennen; ze kennen je verhaal nog. Hierdoor ga je makkelijker en dieper in gesprek met elkaar.”

Bezoek aan Amsterdam

Die ontmoeting in Amsterdam is sinds begin dit jaar toegevoegd aan het project. Vlak voor het eind van het project moeten de studenten aan de hand van een pitch laten zien dat ze klaar zijn om voorlichting te gaan geven over leven met hiv. Het is een ingebouwd toetsmoment voor de docent om de voortgang van de studenten te evalueren.

De beoordeling van deze pitch is dus naar Amsterdam verplaatst, op het landelijk bureau van de Hiv Vereniging. Het bezoek aan Amsterdam bestaat daarnaast uit een rondleiding langs hiv-gerelateerde plekken in de stad en rondetafelgesprekken. “Amsterdam is natuurlijk een plek waar hiv heel zichtbaar is, alleen al door het aidsmonument” licht Anneke toe. “Studenten zijn uit hun klaslokaal; dat geeft een extra prikkel. Daarnaast moeten ze hun voorlichting pitchen, waar ze feedback op kunnen krijgen van de voorlichters; dat is van grote meerwaarde. Die feedback zorgt voor een verbeterslag op de uiteindelijke voorlichting die ze gaan geven.”

Ook Demi, eerstejaarsstudente Verpleegkunde, heeft dit jaar de leermodule gedaan. Zij geeft aan dat het bezoek aan Amsterdam van grote meerwaarde was. “De mogelijkheid om een-op-een met voorlichters te praten en vragen te stellen, dat vond ik vooral interessant. Je hoort het verhaal van de hiv-patiënt zelf en krijgt de mogelijkheid vragen te stellen over hoe zij dingen ervaren. Je kunt het wel lezen op internet, maar op deze manier is het een stuk interessanter. En ook de beoordeling van de pitch geeft je een goed idee van hoe je informatie moet overbrengen. Je krijgt dan ook tips die je kunt meenemen voor de uiteindelijke voorlichting.”

Van schoolbank naar praktijkervaring

Dat het project impact maakt op de studenten is ook terug te zien bij Ted, net afgestudeerd van de opleiding Verpleegkunde. In zijn eerste jaar behoorde hij met zijn klasgenoten tot de eerste lichting die met de leermodule Positief in Beeld aan de slag ging. “Ik kan mij nog herinneren dat we veel informatie moesten verzamelen, met als doel meer bewustwording over het ziektebeeld en hoe daar mee om te gaan. Op die leeftijd heb je een bepaald beeld over hiv en aids, ik wist het verschil niet eens, en zo gaandeweg het project leer je er bewuster mee om te gaan.” Dat bewuster omgaan met infectieziekten maakt dat veel mensen met hiv een prettigere ervaring hebben in de zorg. “Tijdens mijn praktijkervaring heb ik zo’n twee tot drie mensen met hiv behandeld”, vertelt Ted. “Ik moest gelijk denken aan dit project en er kwam veel informatie weer naar boven. Je weet waarover je praat en je weet wat er in het dossier staat. En je kunt je veel beter inleven in je patiënt – dat is natuurlijk heel belangrijk.”

Die ontwikkeling ziet Anneke Boink ook terug. “Wat het project brengt, is dat studenten heel erg worden gewezen op hun beroepshouding en hun professionele rol. En daarin zie je wel ontwikkeling.” Volgens docent Geert laat het ook goed zien hoe studenten door middel van het geven van voorlichting handvatten leren die ze later toepassen, “Een verpleegkundige moet voorlichting geven. Daar zit ook de overlap. In het project moeten ze voorlichting geven, maar als ze straks in het ziekenhuis werken, moeten ze dat ook. Voorlichting geven zit in het beroep.” Kortom, de leermodule Positief in Beeld is een project dat veel indruk achterlaat bij de studenten, de docenten en de voorlichters. En dat verder gaat dan kennisoverdracht rondom hiv alleen en volgens Anneke de essentie grijpt van het verpleegkundige beroep: “onbevooroordeeld naar zorgvragers kijken”.

Interesse in Positief in beeld?

Heb jij interesse het implementeren van de leermodule Positief in Beeld binnen de opleiding Verpleegkunde? Neem dan contact op met het Servicepunt voor meer informatie. Het Servicepunt is bereikbaar op 020 - 689 25 77 (geopend op ma, di en do van 14.00 - 22.00 uur) of via This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.