Al vanaf het begin van de epidemie lopen hiv-positieven tegen stigma aan. Stigmatisering kan in allerlei dingen zitten: in de manier waarop mensen met je omgaan; hoe ze op je reageren als je vertelt dat je hiv-positief bent; hoe anderen over hiv spreken; moraliserende opmerkingen in de media of professionals die onheuse vragen aan je stellen. Oorzaken hiervan kunnen zijn: onwetendheid, (onbewuste) vooroordelen, angst, ondoordachtheid en gebrek aan juiste informatie.

Wat is stigmatisering

Een stigma is een 'stempel', een negatief sociaal kenmerk, waardoor iemand als minderwaardig wordt beschouwd. Stigmatisering vindt plaats in onderling contact tussen mensen. Stigmatiserend gedrag kan subtiel zijn, maar ook opvallend. Mogelijke voorbeelden van stigmatisering in verband met hiv zijn:

• ongemakkelijk omgang met iemand met hiv, bijvoorbeeld door afstand te houden
• mensen met hiv vermijden
• onnodig doorverwijzen naar andere zorgprofessionals
• geen of weinig aandacht aan de hiv-positieve besteden
• de hiv-positieve ergens van beschuldigen, veroordelen of minachten
• op hiv testen zonder toestemming
• extreme voorzorgsmaatregelen nemen
• documenten, bedden en/of kamers markeren
• het schenden van de geheimhoudingsplicht
• iemand weigeren te behandelen
• isolatie op afdelingen
• verbaal geweld

Gevolgen van stigma

Als je stigma ervaart rondom hiv kan dat ernstige gevolgen hebben. Het kan een reden voor je zijn om een hiv-test uit te stellen of om te lang rond te blijven lopen met klachten. Als je gezondheidsinstellingen vermijdt omdat je negatieve ervaringen hebt, of je niet open durft te zijn over je hiv-status, vermindert dat je kwaliteit van zorg.

Stigmatisering kan ook extra impact hebben op je psychisch welzijn of je algemene gezondheid. Het kan leiden tot een lagere zelfwaardering, meer psychische problemen, een groeiende ontevredenheid, het gevoel geen zorg te verdienen en een verminderde motivatie om gezond te blijven.  Bij omgaan met negatieve reacties lees je tips m hiermee om te gaan.

Omgaan met negatieve reacties

Als je te maken krijgt met negatieve reacties op je hiv-status, kun je daar op verschillende manieren mee omgaan. Je kunt probleemgericht te werk gaan: je probeert negatieve reacties te voorkomen of te verminderen. Je kunt het ook emotiegericht aanpakken: dan ga je op een zo goed mogelijke manier om met de emoties die zo’n negatieve reactie bij je oproept.

Verminderde mentale gezondheid

Als je stigmatiserende overtuigingen van anderen overneemt en daar zelf sterk in gaat geloven (dit heet: internaliseren) kan dat psychische klachten veroorzaken. Mensen met hiv die herhaaldelijk stigma ervaren, hebben de neiging contact met anderen te vermijden. Dit is niet goed voor je mentale gezondheid. Hier lees je meer over de invloed van stigma op de mentale gezondheid.

Tips gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek

Stigmatisering brengt emoties met zich mee. Daar kun je op een actieve manier mee omgaan of op een vermijdende manier. Je voelt je meestal beter als je je actief opstelt en met andere mensen blijft omgaan. Als je de omgang met anderen gaat vermijden, kan dat op den duur psychische klachten geven.

Zoek naar de achtergrond van emotionele reacties van anderen. Misschien reageert iemand negatief op je hiv, omdat hij helemaal niet op de hoogte is van leven met hiv. Je kunt jezelf ook vergelijken met mensen die minder goed af zijn, of je hiv-status een minder centrale plek geven in je leven.

In gesprek gaan

Als de zorgprofessional stigmatiserend gedrag vertoont, kun je hem er op aanspreken. Dat kun je onmiddellijk doen, of later als je de tijd hebt gehad om erover na te denken. Zo help je misverstanden uit de wereld en kan de zorgprofessional leren dat bepaald gedrag als kwetsend wordt ervaren.

Ben je op zoek naar uitwisseling met anderen die leven met hiv en vraag je je af hoe zij daarmee omgaan? Ontmoeting geeft de mogelijkheid om ervaringen uit te wisselen en oplossingen of de aanpak van anderen te horen. Erg stimulerend voor je eigen ontwikkeling. Binnen de vereniging bestaan daarvoor verschillende mogelijkheden. Kijk wat jou het beste past.

• Bij het Servicepunt staan ervaringsdeskundige vrijwilligers je te woord en helpen je om vanuit verschillende invalshoeken naar vragen en onderwerpen te kijken.
• Het Servicepunt van de vereniging biedt ook de mogelijkheid van een eenmalig face-to-face gesprek met iemand die zelf leeft met hiv als aanvulling op een eerder telefonisch gesprek.
• Echt doorpraten met iemand die al langer leeft met hiv en die luistert vanuit ervaringsdeskundigheid en empathie. Dat kan in maximaal 3-5 gesprekken met een peer-counselor.
• Tijdens zes bijeenkomsten binnen een kleine groep geïnformeerd worden en ervaringen uitwisselen kan met de Workshopreeks, een aanbod wat elk voor- en najaar wordt uitgezet..