De petitie 'Bewijslast onmogelijk' vraagt om herziening van de bewijslastverdeling in het migratiebeleid voor mensen met hiv en is op 26 januari 2021 aangeboden aan politiek Den Haag. Het kabinet is sindsdien demissionair en het migratiebeleid politiek controversieel. Bij een nieuw kabinet is er weer contact met de Tweede Kamer fracties over de petitie en verbeterpunten voor het migratiebeleid. De Hiv Vereniging licht in deze blog toe wat er ondertussen toch nog gedaan is.
Waarover ging de petitie ook alweer?
Iemand die verblijf in Nederland op medische gronden aanvraagt moet zelf aantonen dat er geen enkele kans is op toegang tot de medische behandeling in het eigen land. Dus mensen met hiv moeten zelf dit bewijs verzamelen, terwijl zij hun land juist zijn ontvlucht vanwege stigma en discriminatie en geen toegang hadden tot hiv-zorg. Het is daarom voor een aanvrager vrijwel onmogelijk om te voldoen aan het bewijs welke door de Immigratie- en naturalisatiedienst (IND) wordt gevraagd. Ze krijgen geen vergunning voor verblijf in Nederland en moeten terugkeren naar hun land van herkomst zonder de garantie van toegang tot voor hen goede hiv-zorg, terwijl dit van levensbelang is. De petitie 'Bewijslast onmogelijk' vraagt de Tweede Kamer om een meer menselijke aanpak bij de IND te realiseren door de bewijslast niet langer eenzijdig bij de aanvrager met hiv neer te leggen. De petitie is ook naar de staatssecretaris van Justitie & Veiligheid (J&V) gestuurd.
Reactie staatssecretaris J&V in maart 2021
De staatssecretaris heeft op 16 maart 2021 een pdf reactie op de petitie (1.47 MB) gestuurd waarin staat dat zij vooralsnog vasthoudt aan het huidige beleid. Ze verwijst naar de kamerbrief van de toenmalige staatssecretaris aan de Tweede Kamer dat het Nederlandse beleid, ook wat betreft de bewijslastverdeling, in lijn is met het Paposhvili arrest (EHRM, 2016). Omdat het ministerie bezig is met een evaluatie van het medisch beleidskader van het Migratiebeleid is er wel een uitnodiging om de petitie te komen toelichten.
Gesprek met ministerie J&V en IND in november 2021
Het overleg tussen de Directie Migratiebeleid, IND, Aidsfonds, de direct betrokken advocaat van Everaert Advocaten en Hiv Vereniging heeft op 16 november 2021 plaatsgevonden. Er is gesproken over de zware bewijslast waaraan aanvragers in medische procedures moeten voldoen om aan te tonen dat de zorg in hun herkomstland voor hen niet toegankelijk is. En helemaal als het dan gaat over toegang tot de juiste hiv-zorg. Ook zijn de gesignaleerde problemen van bewijslast, zoals opgenomen in het dossier bij de petitie, aan de orde gekomen. J&V en IND houden echter vast aan het huidige beleid en kunnen geen oplossing voor de gesignaleerde problemen bieden. Wel erkennen ze dat er, gezien de brede maatschappelijke discussie, meer aandacht moet komen voor de menselijke maat in hun dienstverlening. Hieraan wordt intern gewerkt. Het ministerie staat wel open voor argumenten en verbeterpunten bij de uitvoering en willen deze graag in een vervolggesprek verder bespreken.
Vervolgoverleg met ministerie, IND en BMA in januari 2022
Er ligt ondertussen een uitnodiging van het ministerie voor een gesprek in januari met de IND en het Bureau Medische Advisering (BMA).* Er zal dan met de Hiv Vereniging en de advocaat van Everaert worden ingegaan op twee juridische en procedurele onderwerpen. Namelijk de invulling van de bewijslast en hoe het BMA omgaat met beschikbaarheid van alternatieve hiv-medicatie in het land van herkomst. De casuïstiek uit de petitie dient als kapstok voor de gesprekken. Uiteraard zal er geen sprake zijn van heroverweging van besluiten en kan niet op de individuele casuïstiek worden ingegaan. Het BMA heeft daarbij nog aangegeven wel een toelichting te kunnen geven op de medische situatie in het algemeen en bij complicaties in toegang tot zorg en medicatie.
De gesprekken en de onderlinge uitwisseling van ervaring kunnen bijdragen aan een beter inzicht in de medische aspecten welke van levensbelang zijn bij een aanvraag van iemand met hiv. Maar ook hoe ingewikkeld het is om relevante en actuele informatie in de herkomstlanden te verzamelen, waarmee de advocatuur te maken heeft bij het onderbouwen van de bewijslast.
Menselijke maat in migratiebeleid
De Raad van State heeft recentelijk erkent dat er fouten zijn gemaakt in de rechtspraak en werkwijze bij de kinderopvangtoeslagaffaire. Er zijn duidelijke overeenkomsten met de uitvoering van het migratiebeleid. Ook hier gelden strenge en rigide regels. Wil of kan een uitvoeringsorgaan als de IND geen ruimte nemen voor een meer menselijke uitvoering in de praktijk? En waarom toetsten rechters, waaronder ook de Raad van State, een beroep van de aanvrager tegen een besluit van de staatssecretaris terughoudend? Kortom, ook hier te lange procedures vol onzekerheid, veel leed en onrechtvaardigheid voor de aanvrager. In het migratiebeleid moet meer ruimte komen voor de menselijke maat, met meer oog voor de ongelijkheid tussen instanties en de individuele aanvrager (met hiv) en hun advocaat. Met als doel meer rechtsbescherming. Voldoende voer voor overleg met de kamer fracties. Bij het nieuwe regeerakkoord moet het toch echt anders!
* Het Bureau Medische Advisering (BMA) geeft advies om te beoordelen of een medische behandeling noodzakelijk is en of Nederland het meest aangewezen land is voor medische behandeling.
Vraag via Whatsapp 
