Sinds kort is het online zelfhulpprogramma Positief leven met hiv beschikbaar dat mensen met hiv ondersteunt die last hebben van depressieve klachten. Hierbij krijgen ze telefonische begeleiding van een coach.
Mensen met hiv hebben vaker last van depressieve klachten dan mensen zonder hiv. Helaas weet niet iedereen de weg te vinden naar goede hulpverlening. Nadia Garnefski en Vivian Kraaij van Universiteit Leiden hebben een aantal jaar geleden onderzoek gedaan naar de behoeften van mensen met hiv met depressieve klachten. Daaruit bleek dat zij op een laagdrempelige manier hulp zouden willen ontvangen. Daarvoor hebben ze acht jaar geleden het zelfhulpboek Leven met hiv samengesteld. “We wilden mensen iets geven waarmee ze op hun eigen tijd en op een eigen plek mee aan de slag zouden kunnen”, zegt Nadia. “In het boek worden diverse technieken uit de cognitieve gedragstherapie gebruikt en gecombineerd met wat we in ons onderzoek tegenkwamen. We hebben een programma gemaakt dat helemaal is toegeschreven op en past bij mensen met hiv met depressieve klachten.”
Voordat het boek beschikbaar werd gesteld, is de effectiviteit van het programma onderzocht: bij de groep mensen met hiv die met het programma aan de slag waren gegaan, was de stemming veel beter verbeterd dan bij de groep die het programma niet aangeboden hadden gekregen.
Online programma
De afgelopen jaren is het zelfhulpboek verspreid via de behandelcentra en de Hiv Vereniging. Tot vorig jaar werd het ook uitgedeeld aan de deelnemers van de workshopreeks Positief Leven.
Sinds kort is er een online variant. “Lang niet iedereen vond het fijn om het boek in huis te hebben. Uit angst dat anderen het zouden zien liggen. De online versie is wat dat betreft dus nog laagdrempeliger”, zegt Vivian. Het Aidsfonds heeft subsidie verleend voor de realisatie van deze online versie. Het bevat vier onderdelen: Het bevat vier onderdelen: stimuleren van activiteiten, ontspanningsoefeningen, het veranderen van negatieve gedachten en het werken aan doelen.
“Er is eerst onderzoek gedaan naar wat mensen van het boek vonden, en wat zij eraan verbeterd zouden willen zien”, vertelt promovendus Sanne van Luenen. “Die feedback hebben we meegenomen in de ontwikkeling van het online zelfhulpprogramma. Zo is dat er een coach is toegevoegd. Het bleek namelijk dat het niet iedereen lukte om het boek helemaal door te werken en het programma dus af te ronden. De telefonische coach die bij het online programma hoort, ondersteunt en motiveert mensen daarbij. Ook is er meer aandacht voor activeren. Dit vanuit de gedachte dat depressieve mensen vaak de neiging hebben zich terug te trekken en minder activiteiten te ondernemen, waardoor ze in een soort vicieuze cirkel terechtkomen van somberheid en passiviteit. Die cirkel doorbreek je door heel bewust activiteiten op te zoeken. In het online programma besteden we aandacht aan hoe daarmee aan de slag kunt. En het online zelfhulpprogramma is er zowel in het Nederlands als in het Engels.”
Effectief en hoog gewaardeerd
Voordat het vernieuwde programma online is geplaatst, heeft Sanne uitgebreid onderzoek gedaan naar de effectiviteit ervan, of het depressieve klachten helpt verminderen. “Daarvoor heb ik twee groepen met proefpersonen samengesteld: een groep van 97 mensen die het programma gingen volgen, met wekelijks vijftien minuten telefonische coaching, en een controlegroep van 91 personen die wekelijks alleen vijf minuten telefonische coaching kregen. Vervolgens heb ik gekeken naar de verandering van de depressieve klachten in de tijd.”
Uit dit onderzoek is gebleken dat het zelfhulpprogramma werkt. Sanne: “De depressieve klachten verminderden meer in de interventiegroep dan in de controlegroep. Ook maakten mensen uit de interventiegroep zich minder zorgen en piekerden ze minder dan de mensen uit de controlegroep.”
De proefpersonen zijn heel positief over het zelfprogramma; het krijgt hoge rapportcijfers. “Ze vonden het fijn dat ze ermee aan de slag konden waar en wanneer ze wilden. En ze waren heel blij met de ondersteuning door een coach, zodat ze het niet helemaal zelf hoefden te doen en ook vragen konden stellen”, vertelt Sanne. “De coach belde wekelijks, maximaal een kwartier, om even te informeren hoe het met iemand ging, of het met het programma lukte en of de persoon misschien hulp nodig had bij een opdracht. En soms kon de coach de persoon weer wat motiveren om de draad weer op te pakken.”
Beschikbaar
Inmiddels is het online zelfhulpprogramma geïmplementeerd in het behandelcentrum van Universiteit Leiden en staat het online. Het doorlopen van het programma duurt ongeveer zes acht weken; elke week ben je ongeveer een tot twee uur bezig met lezen en het doen van oefeningen. Het volgen van het programma is gratis.
“Je kunt niet zomaar van start met het programma; mensen moeten zich wel even aanmelden, via de knop op de website”, vertelt Vivian. “Dan wordt gekeken of iemand er geschikt voor is. Je moet het immers zelf doen, en dat kan weleens lastig zijn als je te depressief bent. Dan kan een andere vorm van hulp wellicht beter passen en/of nuttiger zijn. Maar als de persoon geschikt is, krijgt die een coach toegewezen, en kan hij of zij aan de slag met het programma. Die coaches zijn overigens allemaal psychologiestudenten die hun master bijna of net hebben afgerond.”
“Op de website staat trouwens een klein testje over depressieve klachten dat mensen zelf kunnen doen”, vult Nadia aan. “Een soort zelftest dus, waar heel voorzichtige adviesjes uitkomen, bijvoorbeeld of het online zelfhulpprogramma geschikt zou kunnen zijn of dat het wellicht goed is om eens met de huisarts te gaan praten.”
Meer informatie: www.zelfpositiefleven.nl of www.livingpositive.nl.
Vraag via Whatsapp 
