Nieuwe PrEP strategieën

Op 27 en 28 januari 2021 vond het virtuele HIV Research for Prevention (HIVR4P) 2021 congres plaats. We vatten hier het belangrijkste nieuws over PrEP van deze conferentie samen.

Wereldwijd gebruik van PrEP

PrEP zorgt ervoor dat een hiv-infectie voorkomen kan worden. Je leest hier meer over overdracht van hiv. In Nederland is tenofovirdisoproxil/emtricitabine beschikbaar als PrEP (zowel Truvada als generieke pillen). Volgens de Global PrEP Tracker zijn er in Nederland tot nu toe bijna zesduizend mensen gestart met PrEP.

Momenteel gebruiken wereldwijd 928.750 mensen PrEP, waarvan de meeste mensen in de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en Kenia wonen. Een UNAIDS doel voor 2020 was dat 3 miljoen mensen PrEP-pillen zouden slikken in 2020, en dat hierdoor het aantal nieuwe hiv-infecties wereldwijd met 500.000 zou afnemen. Een ander doel was dat 90% van de mensen die een hoger risico hebben op het oplopen van een hiv-infectie PrEP zouden slikken. Deze UNAIDS doelen zijn dus niet gehaald. De beschikbaarheid en toegankelijkheid van PrEP moet wereldwijd verbeterd worden.

PrEP als maandelijkse pil

Islatravir (ISL, voorheen MK-8591), een middel dat momenteel als hiv-medicatie wordt onderzocht, kan ook gebruikt worden als PrEP. Islatravir maakt onderdeel uit van een nieuwe klasse hiv-medicatie: het is een nucleoside transcriptase translocatieremmer (NRTTI). Het is een heel bijzonder middel, omdat de medicatie heel langzaam door je lichaam afgebroken wordt. Je hoeft er dus relatief weinig van te nemen.

Als islatravir als PrEP gebruikt wordt, kan het mogelijk als maandelijkse pil geslikt worden. Dit is onderzocht in een fase II studie in de Verenigde Staten. Er deden 250 mensen mee aan de studie. 100 mensen kregen 60mg islatravir, 100 mensen kregen 120mg islatravir, en 50 mensen kregen een placebo.

Na 6 maanden werd gemeten hoeveel PrEP de deelnemers in hun lichaam hadden, en of dit voldoende was om een hiv-infectie te voorkomen. Van 192 van de 200 mensen die islatravir kregen was data beschikbaar. Ongeveer twee derde van deze personen was vrouw, en ongeveer een derde man. Een dosis van 60mg islatravir bleek voldoende om ervoor te zorgen dat mensen genoeg PrEP in hun lichaam hadden.

De helft van de deelnemers rapporteerde bijwerkingen. De meest voorkomende bijwerkingen waren misselijkheid, maagpijn, diarree en hoofdpijn. Twee deelnemers zijn gestopt met de studie vanwege de bijwerkingen.

Fase III studie
Er wordt vervolgonderzoek gedaan naar maandelijks islatravir als PrEP. In de fase III studie in de Verenigde Staten en verschillende landen in Sub-Sahara Afrika wordt onder 4500 cisgender vrouwen en 2000 bi- en homoseksuele mannen en transgender personen de effectiviteit van islatravir vergeleken met dagelijks PrEP. De dagelijks PrEP zal zowel TDF/FTC (tenofovirdisoproxil/emtricitabine) als TAF/FTC (tenofoviralafenamide/emtricitabine) zijn.

PrEP als injectie

Injecties kunnen gebruikt worden voor hiv-medicatie, maar ook voor PrEP. Een injectie met de integraseremmer cabotegravir (Vocabria) is effectiever dan het dagelijks slikken van PrEP-pillen. Dit bleek uit een grote studie onder 3224 cisgender vrouwen in Botswana, Eswatini, Kenia, Malawi, Zuid-Afrika, Oeganda en Zimbabwe.

Er waren in totaal 40 nieuwe hiv-infecties, 36 in de groep vrouwen die pillen slikten, en 4 in de groep vrouwen die de injecties kregen. 2 van deze 4 vrouwen hadden ten tijde van de infectie hun injectie nog niet gehad. Vrouwen die de injecties kregen liepen 89% minder vaak een hiv-infectie op dan vrouwen die PrEP-pillen kregen. De studie is stopgezet in November 2020, omdat het niet ethisch was de studie door te laten lopen toen bleek dat de injecties veel effectiever waren dan de pillen.

Onderzoekers denken dat problemen met therapietrouw voor het grote verschil in nieuwe infecties tussen de 2 groepen hebben gezorgd. Na 57 weken bleek maar een derde van de vrouwen die PrEP-pillen slikten voldoende PrEP in hun lichaam te hebben.

Ook de injectie geeft bijwerkingen. Een derde van de vrouwen die PrEP-injecties kregen gaven aan bijwerkingen te ervaren. Niemand is gestopt met de injecties vanwege de bijwerkingen. Er werd een gewichtstoename van 2,3 kg per jaar gezien bij zowel de vrouwen die de PrEP-injectie kregen als de vrouwen die de PrEP-pillen slikten.

PrEP als vaginale ring

Er wordt al langer onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om PrEP via een vaginale ring te geven. Deze ring kunnen vrouwen zelf in hun vaginale plaatsen, en vervangen wanneer dat nodig is. Nieuw is onderzoek naar een vaginale ring die naast PrEP ook anticonceptie gevat.

In 1 van de ringen zit dapivirine, een non-nucleoside NNRTI. Hiernaast bevat de ring ook levenorgestrel, om zwangerschap te voorkomen. De ring werd onderzocht bij 25 vrouwen in de Verenigde Staten. Sommige vrouwen hielden de ring 90 dagen in, andere vrouwen hadden de ring drie keer 28 dagen in (en tussendoor 2 dagen zonder ring). Het ontwerp van de ring bleek onhandig, en deze is aangepast. Hiernaast was het onduidelijk of vrouwen via deze ring genoeg PrEP in hun lichaam hadden om een hiv-infectie te voorkomen. Er moet dus nog meer onderzoek gedaan worden naar de effectiviteit van deze vaginale ring met PrEP en anticonceptie.

In een andere ring zit tenofovir en levenorgestrel. Deze ring is op grotere schaal onderzocht in Kenia. Vrouwen hadden de ring 90 dagen in, en er werd voldoende PrEP en anticonceptie in het lichaam gemeten.

PrEP als implantaat

Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om islatravir in een implantaat te verwerken. Eventueel zou dit ook gecombineerd kunnen worden met anticonceptie. Er werd tijdens het HIVR4P 2021 congres helaas geen update gegeven over de mogelijkheid om een implantaat voor PrEP te gebruiken.

Meer informatie over PrEP

Zoek je meer informatie over PrEP, of ben je of ken je iemand die PrEP zou willen gebruiken? Kijk dan op de website van PrEPNU.

 

Bronnen:

• Achilles S et al. Pharmacokinetics, safety, and vaginal bleeding associated with continuous versus cyclic 90-day use of dapivirine and levonorgestrel vaginal rings for multipurpose prevention of HIV and pregnancy. HIV Research for Prevention (HIVR4P) virtual conference, abstract OA06.01, 2021.
• Delany-Moretlwe S et al. Long acting injectable cabotegravir is safe and effective in preventing HIV infection in cisgender women: interim results from HPTN 084. HIV Research for Prevention (HIVR4P) virtual conference, abstract HY01.02, 2021.
• Hillier S et al. Trial design, enrolment status, demographics, and pharmacokinetics (PK) data from a blinded interim analysis from a phase 2a trial of Islatravir once monthly (QM) for HIV pre-exposure prophylaxis (PrEP). HIV Research for Prevention (HIVR4P) virtual conference, abstract OA04.05, 2021.
• Mugo N et al. Randomized, placebo-controlled trial of safety, pharmacokinetics, and pharmacodynamics of 90-day intravaginal rings (IVRs) releasing tenofovir (TFV) with and without levonorgestrel (LNG) among women in Western Kenya. HIV Research for Prevention (HIVR4P) virtual conference, OA06.02, 2021.
• Segal K et al. The evolution of oral PrEP access: tracking trends in global oral PrEP use over time. HIV Research for Prevention (HIVR4P) virtual conference, abstract OA11.01, 2021.