Eerstejaarsstudenten van de mbo-opleiding Verpleegkunde van het Summa College in Eindhoven hebben zich tien weken lang verdiept in hiv en aids. Het project heeft hun kennis vergroot, en bovendien het stigma verkleind en gezorgd voor zichtbaarheid.
Daar staan ze dan: Karlijn Verlaak, Jeroen de Joode, Suze van Berlo en Ted Janssen. Ze zijn eerstejaarsstudent mbo-Verpleegkunde en vanochtend geven ze voorlichting over hiv en aids. Deze presentatie aan studenten van andere opleidingen van het Summa College is de eindopdracht van het project Positief in beeld die ze de afgelopen tien weken hebben gevolgd. Ze zijn zenuwachtig, maar het gaat ze goed af. Ze weten de aandacht van de klas vast te houden en dragen de nodige kennis over wat ze, aan het einde van hun presentatie, testen met een interactieve quiz.
‘Alle mbo-opleidingen hebben keuzedelen moeten toevoegen aan het curriculum’, vertelt Anneke Boink, docent Verpleegkunde aan het Summa College. ‘Dat is het best te vergelijken met een minor in het hoger beroepsonderwijs, dus een verdieping en verbreding in een bepaald onderwerp. Daarbij is een aantal keuzedelen vastgelegd en wij hebben onder meer voor het keuzedeel ‘zorginnovaties en technologie’ gekozen. Dat ligt dicht bij de opleiding Verpleegkunde en past goed bij Eindhoven, dat toch een technische stad is.’
Omdat de studenten al de hele week in de klas zitten, wilden Anneke en haar collega’s het keuzedeel anders inrichten. ‘We wilden verbinding maken met de praktijk en zorgen dat wat ze zouden gaan doen ook betekenis zou hebben, bijvoorbeeld voor de samenleving. Zo is het project Positief in beeld ontstaan, waarin de studenten toewerken naar een echt doel, namelijk het geven van een voorlichting over het onderwerp hiv en aids aan andere studenten.’
Het onderwerp was redelijk snel gekozen. ‘We hebben eerder al kortlopende projecten gedaan, waaronder een over hiv en aids. Dat onderwerp sprak de studenten het meest aan, ook omdat het met hun toekomstige vak te maken heeft. En er is heel veel gebrek aan kennis.’
Samenwerking
Al vrij snel benadert Anneke de Hiv Vereniging. ‘Corina (vrijwilliger/voorlichter van de Hiv Vereniging, red.) komt al een paar jaar bij ons voorlichting geven, dus ik heb haar gevraagd of zij wellicht ideeën had hoe we het groter zouden kunnen maken. Zij verwees me door naar de Hiv Vereniging.’
‘Ik was uiteraard meteen enthousiast’, vertelt Jeroen Mansvelders, manager Servicepunt bij de Hiv Vereniging en verantwoordelijk voor voorlichting over het leven met hiv. ‘We proberen jaarlijks op zo veel mogelijk scholen voorlichting te geven. Om, op een natuurlijke manier, meer zichtbaarheid te creëren en meer respect af te dwingen, door het vertellen van ons persoonlijke verhaal over het leven met hiv. Bijzonder aan het verzoek van het Summa College was dat het om een lesprogramma ging van tien weken, en bovendien voor studenten Verpleegkunde. De Hiv Vereniging probeert met Positief zorgt het stigma in de zorg te verkleinen, maar het is natuurlijk veel mooier als je daar al mee kunt beginnen tijdens het eerste jaar van de opleiding en gezamenlijk een product ontwikkelt.’
Gezicht
Naast de presentatie over hiv en aids als eindopdracht bestond het project Positief in beeld uit meerdere deelopdrachten. Zo moesten de studenten in het kader van zorginnovatie op zoek naar apps voor mensen met hiv en deze apps bestuderen en beoordelen. Bovendien moesten ze een nieuwe app bedenken. Ter voorbereiding op de voorlichting die ze zouden geven, moesten ze ook een expositie inrichten, om zo het onderwerp zichtbaar te maken. En ze moesten uiteraard hun eigen kennis bijspijkeren.
Tijdens het project hebben Richard, Chris, Cees en Jacqueline, vrijwillige voorlichters van de Hiv Vereniging, meerdere keren voorlichting gegeven over leven met hiv. ‘Het was voor mij nog maar de tweede keer dat ik voorlichting heb gegeven’, vertelt Richard. ‘Door de reacties die ik de eerste keer en zeker ook deze keer heb gekregen, ben ik het alleen maar leuker gaan vinden. Bovendien geeft het echt voldoening, omdat ik het idee heb dat ik, ook al is het maar op kleine schaal, iets kan doen aan het verkleinen van stigma.’ Richard verzorgde de voorlichting samen met Chris, een jongere collega-voorlichter. ‘Dat was een goede combinatie. Chris was door zijn leeftijd heel aansprekend voor deze groep studenten en ik kon vanuit mijn positie juist weer iets anders vertellen over het onderwerp.’
Jeroen benadrukt de belangrijke rol van de voorlichters in het hele project: ‘Zij vragen op een heel andere manier de aandacht van de studenten. En ze geven hiv een gezicht. Dat beklijft wel.’ ‘Zeker weten’, vult Anneke aan. ‘Bovendien komt het ook ineens heel dichtbij.’
Richard was ook aanwezig bij de voorlichting die Karlijn, Jeroen, Suze en Ted gaven aan een klas eerstejaarsstudenten. ‘Het is leuk om te zien wat studenten met mijn verhaal hebben gedaan en dat ze zelfs een deel ervan vertellen voor een groep. Ik schroom nooit om de dingen bij de naam te noemen. Dat zorgt natuurlijk altijd voor wat reacties in de zaal. Wat me opviel, is dat ze tijdens hun presentatie ook alles gewoon bij de naam noemden. Ze voelden zich wel een beetje opgelaten, dat zag ik wel, maar dat is al heel anders dan in het begin.’
‘Dat is het mooie hier, dat de voorlichters kunnen zien dat ze echt een bijdrage leveren aan het verkleinen van dat stigma’, zegt Jeroen. ‘Ik ben op een aantal momenten hier tijdens de module op school geweest en volgens mij is door dit project het hele stigma hier van tafel.’
Succes
‘Ik vind het verbazingwekkend om te zien hoe ze zich op het onderwerp hebben gestort. Ik heb ook het idee dat ze het ook echt heel interessant vonden en dat het hen motiveerde’, vervolgt Jeroen. ‘Ik heb geen moment iets gemerkt van weerstand of tegenzin tegen het onderwerp.’ Anneke beaamt dat. ‘Dat geldt zeker voor onze eerstejaars Verpleegkunde. Die 150 studenten zijn er heel gemotiveerd mee bezig geweest. Maar ze zijn met hun exposities en voorlichtingsbijeenkomsten uitgewaaierd over het hele Summa College, bij heel veel verschillende studierichtingen, zoals Automotive, Bouw & Infra, Uiterlijke verzorging, Transport & Logistiek en Pedagogisch werk. Ik denk dat we een groot deel van de 15.000 leerlingen wel hebben bereikt. En hopelijk is het bereik nog groter, doordat ze erover praten met hun ouders en vrienden. Dat geeft voor onze eerstejaars enorm veel betekenis: zij zien niet alleen wat een presentatie kan opleveren, maar ook wat voorlichting en het bespreekbaar maken van een onderwerp kan doen.’
Het succes van het project Positief in beeld is zeker te danken aan de nauwe samenwerking tussen het Summa College en de Hiv Vereniging. ‘De open houding van het Summa College heeft daar enorm aan bijgedragen’, zegt Jeroen. ‘Wij hebben allerlei suggesties aangedragen, maar Anneke en haar collega’s hebben die ideeën opgepakt en ingepast in de module. Met dit als resultaat. En de kracht zat ‘m erin dat we elkaar wisten te motiveren.’
‘Wij zijn ook wel een beetje verrast door het enorme succes’, vertelt Anneke. ‘Wij zijn een van de weinige scholen die dit keuzedeel op deze manier hebben ingevuld en nu blijken er ineens allerlei anderen ook geïnteresseerd. We moeten maar even zien wat we daarmee kunnen en willen doen.’
Er volgt nu eerst een gezamenlijke evaluatie. ‘Ik hoop in ieder geval dat we dit project elk jaar kunnen gaan aanbieden aan onze eerstejaars Verpleegkunde. Uiteraard in samenwerking met de Hiv Vereniging’, zegt Anneke. De Hiv Vereniging zou er enorm bij gebaat zijn als het project Positief in beeld ook aangeboden zou kunnen worden aan andere scholen. ‘Het is zo’n mooi product dat zo’n mooie bijdrage levert aan kennisoverdracht en het verkleinen van het stigma. Het zou geweldig zijn als we dat ook kunnen inzetten op andere opleidingen waar hiv op een gedateerde manier of helemaal geen aandacht krijgt’, besluit Jeroen.
Kelly Esseling is ook eerstejaars Verpleegkunde en vond de tienweekse module Positief in beeld heel erg leuk. ‘Het is een onderwerp dat echt met het vakgebied te maken heeft. Vandaar dat ik meteen enthousiast was.’
Kelly wist vooraf niet zoveel over hiv en aids. ‘Ik wist wel dat aids het vervolg was van hiv, maar ik wist eigenlijk niet dat het nog zo’n groot probleem is. En ik wist echt niet wat er allemaal bij komt kijken. En inderdaad, ook ik dacht dat het vooral in Afrika zou spelen.’
De expositie vond Kelly een lastig onderdeel. ‘We hadden graag het tijdsverloop willen laten zien, van de ontdekking van hiv tot en met PrEP. Maar dat was best lastig, omdat we niet zoveel materialen konden vinden. We hadden een paar posters en een tijdschrift over hiv. Ook hadden we een oud memoryspel van de Hiv Vereniging erbij liggen. De mentor vertelde me dat de klas daar wel mee heeft gespeeld.’
Ook Kelly heeft met haar groepje voorlichting gegeven, aan een groep studenten van de opleiding Business. ‘We vonden het heel spannend, een groep van 22 jongens. We waren vooral bang dat ze heel druk zouden zijn, maar dat viel heel erg mee. Ze deden hartstikke leuk mee.’ De voorlichting begon met de veelbesproken campagne van het Aidsfonds van december 2016 en daarna volgde een mindmap om te kijken wat ze wisten van of konden bedenken over hiv en aids. ‘Daar kwam helaas niet zoveel uit.’ Daarnaast geven ze informatie over de geschiedenis van hiv en aids en over hoe je het kunt krijgen en voorkomen en ze laten de jongens een filmpje zien. ‘Het leek ons wel leuk om dat te laten zien, omdat het ook over Tindr ging en dat kent en gebruikt iedereen.’ Ook krijgt de klas nog voorlichting over medicatie en de vooruitgang daarin en over PrEP.
Het belangrijkste dat Kelly heeft geleerd is dat er PrEP bestaat. ‘Ik wist dat echt niet, en ik denk niemand eigenlijk. Dat sprak me meteen aan, en heb het dan ook als onderwerp gebruikt voor de app die we moesten bedenken.’
Vraag via Whatsapp 
