‘Onze’ Freddie

Wie had ooit kunnen denken dat ik dertig jaar na zijn overlijden over hem zou schrijven en herinneringen aan die periode zou ophalen? En dat er een podcastserie over zijn leven wordt gemaakt, waarin ik een rolletje heb? Het laat opnieuw zien dat we – mensen met hiv - van ver gekomen zijn en dat de situatie van - leven met - hiv anno 2021 totaal anders is.

Bevestiging na speculaties in de pers

24 november aanstaande is het dertig jaar geleden dat Queen-zanger Freddie Mercury overleed aan de gevolgen van aids. Een dag eerder, 23 november 1991, maakte Freddie bekend dat hij aids had. De letterlijke tekst van zijn persbericht luidde: ‘Na de enorme speculaties in de pers wil ik bevestigen dat ik hiv-positief getest ben en aids heb. Ik vond het juist om deze informatie niet eerder naar buiten te brengen ter bescherming van de privacy van de mensen om mij heen. Nu is het echter tijd dat mijn vrienden en fans over de hele wereld de waarheid horen. En ik hoop dat iedereen zich bij mij, mijn artsen en allen ter wereld die tegen deze verschrikkelijke ziekte vechten, wil voegen. Mijn privacy is altijd al heel bijzonder voor mij geweest en ik ben beroemd om mijn gebrek aan interviews. Gelieve te begrijpen dat dit zo zal blijven. I still love you, Jullie Freddie.’

Tweede internationaal bekende persoon

Na Rock Hudson die in oktober 1985 stierf was Freddie de tweede internationaal bekende persoon die overleed aan aids. Hij en zijn band waren enorm groot, wereldwijd, en iedereen kent de klassiekers ‘Bohemian Rhapsody’ & ‘Somebody to Love’. Freddie was immens populair en hoewel hij niet openlijk sprak over zijn homo- of biseksualiteit was algemeen bekend dat hij relaties had met mannen. De man met loepzuivere tenorstem, sexappeal, vette snor en heel veel borsthaar.

Veel mensen geraakt

Het nieuws van Freddies ziekte en dood maakte veel los, al werd al een aantal jaren in de media gespeculeerd dat hij aids zou hebben. Veel mensen weten nog precies waar ze waren op het moment dat ze het bericht hoorden. Zo vertelde Marjolein, die toen al hiv had, mij onlangs dat ze op vakantie op Bali was en dat dit bericht veel indruk maakte. Zelf werkte ik bij de AIDS-infolijn (ja, nog met hoofdletters) en ik herinner me dat we in die week extra diensten gedraaid hebben, ook op zaterdag en zondag. In het jaarverslag van de NCAB (Nationale Commissie AIDS-Bestrijding) van 1991, dat collega Mary zo voor mij tevoorschijn toverde, lees ik: ‘het beantwoordingspercentage van de AIDS-infolijn verschilt per dag/week soms aanzienlijk. Deze percentages dalen aanzienlijk als de Infolijn een dagdeel door een of andere oorzaak moet sluiten. Maar ook het overlijden van een popster als Freddie Mercury heeft gevolgen voor het aantal oproepen en het beantwoordingspercentage. Normaal schommelt het aantal oproepen tussen de 800 en 900 per week. Na het overlijden van Freddie Mercury steeg dat aantal tot 2.300, met alle gevolgen voor het beantwoordingspercentage (21%).’ Wat mij nog goed bijstaat is dat veel bellers geschokt waren en ze amper konden geloven dat hun popidool dood was. Het waren vaak lange gesprekken over angst voor hiv, ziekte en dood. Dit was nog voor René Klijn in 1993 op televisie was en zijn nummer 1-hit Mister Blue zong.

Herdenkingsconcert

Ter voorbereiding op de podcast laat Sien, communicatiemedewerker Hiv Vereniging, mij een Hivnieuws, het informatieblad van de vereniging, zien uit mei/juni 1992. Op de cover Freddie Mercury – Tribute Concert for AIDS Awareness. In het blad lees ik een artikel van Jan Langenberg, oprichter van HIV-net & hiv-activist, die namens de Hiv Vereniging aanwezig was bij het herdenkingsconcert op tweede paasdag, 20 april 1992, in het Wembley stadion te Londen, gehouden ter nagedachtenis aan de zanger. 98 artiesten traden belangeloos op en haalden 35 miljoen gulden op voor internationale aidsbestrijding. Jan schrijft: ‘de verbondenheid die ik voelde was indrukwekkend toen er door 80.000 mensen stilte werd gehouden ter nagedachtenis aan Freddie Mercury en alle anderen die aan aids zijn overleden. Bovendien was de verbondenheid letterlijk zichtbaar door de honderden meters aan elkaar geknoopte linten waarop ‘AIDS awareness Freddie Mercury’ stond.

Jan Langenberg, met zijn leren vestje en flinke snor. Ik denk opeens dat meerdere homomannen in die tijd een beetje leken op Freddie. Arjen Lindeman schiet mij te binnen: medeoprichter van de Stichting Belangenbehartiging Sero-Positieven (BSP), één van de voorlopers van de Hiv Vereniging, ook met snor en leren vest. Hij stierf op 19 september 1994. Jan Langenberg overleed 22 december 2010, 58 jaar oud. Beiden zijn helden op wier schouders wij staan.

Podcast

De podcast is gemaakt door NPO Radio5 en AVROTROS en te beluisteren via je favoriete podcastapp. Met aflevering 1 & 2 op 17 november, aflevering 2 & 3 op 24 november (sterfdag Freddie) en aflevering 5 & 6 op Wereldaidsdag, 1 december.

PS: In de voorbereiding kwam ik in contact met een superfan die vrijwel alles heeft over Freddie Mercury, inclusief deze Aidsfonds-poster. De cover van Hivnieuws had hij echter nog niet. Ik hoef niet uit te leggen dat hij daar erg blij mee is.

Bertus Tempert