Voorzitter van de Hiv Vereniging Loek Elsenburg sprak afgelopen donderdag tijdens de gezamenlijke Nieuwjaarsreceptie van onder meer Aidsfonds en de Hiv Vereniging over de noodzaak van voor elkaar opkomen. "Toen ik aantrad als voorzitter kreeg ik vaak de vraag: is een Hiv Vereniging nog wel nodig? Het gaat toch goed met de behandeling van hiv?"
Tekst: Loek Elsenburg
'Alles van waarde is weerloos'. Met deze dichtregel van Lucebert ben ik als geboren Rotterdammer opgegroeid. De spreuk prijkte op de gevel van een verzekeringskantoor in het centrum van de stad. De laatste maanden komt deze dichtregel vaak in mijn gedachten terug. De huidige populistische retoriek van veel politici richt zich steeds vaker op afbraak en verschraling van maatregelen en ondersteuning van de meest kwetsbaren in onze samenleving. En hoewel Nederlandse en Europese wetgeving veel van beschermende maatregelingen heeft verankerd, mist de retoriek zijn dreigende werking niet. Ik spreek vrijwel dagelijks mensen die afhankelijk zijn van die ondersteuning en twijfelen aan de stabiliteit ervan.
Barmhartigheid
Het imago van Nederland als veilig toevluchtoord staat onder druk. Gelukkig biedt mijn werk als hiv-consulent me de mogelijkheid om mensen te helpen, vaak via creatieve oplossingen en beschikbare netwerken. Ik woon en werk in Amsterdam, een stad die ervoor kiest om veel maatregelen uit eigen middelen te financieren. Deze keuze komt niet alleen voort uit financiële mogelijkheden, maar ook uit een diepgewortelde traditie. Amsterdam blijft trouw aan één van zijn kernwaarden: barmhartigheid. Het is een stad die in haar 750-jarige geschiedenis vaker vluchtelingen heeft opgevangen. Denk aan de migrantenstroom na de val van Antwerpen in de 16e eeuw, of de Sefardische Joden die hun toevlucht zochten na hun verdrijving van het Iberisch schiereiland, eind 16e en begin 17e eeuw. Voor wie meer wil weten over deze rijke geschiedenis, raad ik Geert Maks boek Een kleine geschiedenis van Amsterdam aan. Het biedt een prachtig perspectief op hoe vluchtelingen van alle tijden zijn, en hoe onze ethische plicht om hen op te vangen onveranderd blijft.
Onder druk
Toch staan ook andere essentiële waarden onder druk. Neem de aangekondigde bezuinigingen op preventieve gezondheidszorg. Het schrappen van subsidies zoals bij Mainline, een organisatie die zonder oordeel voorlichting geeft over verantwoord drugsgebruik, is een voorbeeld van hoe kortzichtig beleid grote gevolgen kan hebben. Zorgen zijn er nog steeds over de verstrekking van PrEP. GGD’s zijn overvol, huisartsen voelen zich vaak niet verantwoordelijk, en de toegang blijft beperkt. Een schrijnend verhaal dat me recent diep raakte, is dat van een 25-jarige Franse student. Hij kwam vol enthousiasme naar Amsterdam om zijn studie voort te zetten en vond een kamer - iets wat op zich al een wonder is. Maar PrEP vond hij niet; zowel huisarts als GGD konden hem niet helpen. Zes maanden later bleek hij hiv-positief. Een onnodig en tragisch gevolg van het falende PrEP-beleid.
Populisme gedijt in een omgeving waar mensen niet gehoord worden.
Hoop
Van een dergelijk incident kan ik dagen van slag zijn, zo onnodig. Maar er is ook hoop. Laat me een e-mail delen die ik recent ontving van een Syrische vluchteling die ik zes jaar geleden heb geholpen:
“Hi Loek, I hope you’re doing well. I’m reaching out after almost six years to say thank you. I’ve been reflecting on the past few years, especially on the time when I was living in the AZC. Back then, I was desperate and scared, with so few resources available. You were there for me in a way during that time, you helped me get on PrEP, invited me to test for STIs whenever I had symptoms or concerns, and even sent me invitations by post so I could get a train ticket from COA. As I reflect on my journey as a refugee in the Netherlands, I wanted to thank you for the support you gave me during such a challenging period. Your kindness and help made a real difference. I’m now a Dutch citizen and finishing my degree in sociology. I’ve come a long way, and I deeply appreciate the people like you who supported me in any way possible along the way. You might see a different name in previous emails. I officially changed my name to Nour. Warm regards, Nour”
Vooroordelen
Dit verhaal staat symbool voor de zorg die velen van u dagelijks bieden: met motivatie, compassie, betrokkenheid en zonder oordeel. Toen ik aantrad als voorzitter van de Hiv Vereniging kreeg ik vaak de vraag: “Is een Hiv Vereniging nog wel nodig? Het gaat toch goed met de behandeling van hiv?” Mijn antwoord is dan: “Misschien heeft hiv geen vereniging nodig, maar mensen met hiv wel degelijk. Het stigma, de vooroordelen en de ongelijkheden zijn er nog altijd."
Antwoord
Een schrijnend voorbeeld daarvan is een vrouw die recent door een kraamverzorgende in de steek werd gelaten vanwege haar hiv-status. Het is precies om die reden dat de Hiv Vereniging blijft bestaan. Succesjes op het gebied van verzekerbaarheid tegen arbeidsongeschiktheid zouden zonder een actieve vereniging in samenwerking met partners niet zijn gelukt. Resultaten van veel betekenis als het gaat om verbinding en empowerment worden bereikt via de verschillende peeractiviteiten die de leden van de Nationale Hiv Alliantie bieden. Stichting Mara, ShivA, hello gorgeous en de Hiv Vereniging hebben diverse programma’s en activiteiten hierop gericht. Populisme gedijt in een omgeving waar mensen niet gehoord worden. De activiteiten hierboven genoemd, en de mensen die daarvoor staan, zijn het antwoord op deze retoriek.
Alles van waarde is weerloos! Laten wij die waarden blijvend beschermen. Ik wens u, namens de medewerkers van Aidsfonds - Soa Aids Nederland, Mainline, AFEW, Amsterdam Diner Foundation, GNP+ en de Hiv Vereniging een prachtig 2025.
Loek Elsenburg
Voorzitter
Vraag via Whatsapp 
