Kleuren van blijheid of van liefde

Tijdens Wereldaidsdag, 1 december 2007, zijn levensgrote schilderijen gemaakt door jongeren met hiv geëxposeerd en verkocht. Met de opbrengst van deze persoonlijke 'Body Maps' kunnen nieuwe activiteiten voor hiv-positieve jongeren worden aangeboden. Een interview met 'Young One' Michael.

De zeventienjarige Michael is met jongerengroep 'The Young Ones' naar Frankrijk geweest. Zijn daar vervaardigde 'Body Map' stond in de vorige editie afgebeeld op de achtercover. Het is een levensgrote schildering van een aan handen en voeten geketende jongeman, in donkere tinten. Op de achtergrond staat een huisje en meerdere poppetjes in heldere kleuren.

Michael legt uit wat Body Mappen inhoudt. "Het was de bedoeling dat je je leven zou uitbeelden, je leven en je verleden. Het schilderij hoefde niet per se over hiv te gaan, dat mocht je zelf weten. Eerst ging er iemand op het canvas liggen in de houding zoals hij zichzelf wilde schilderen. Een ander maakte dan je omtrek en daarna ging je het zelf met verf invullen. Met kleuren van blijheid, of van liefde, of wat er maar in je opkwam. Je kon er ook dingen bijtekenen die voor jou betekenis hebben. Voor mij waren dat die kettingen waaraan ik vast zit en al die mensen. Het gaat over de last van mijn verleden en van mijn toekomst. Dat komt omdat ik bij heel veel verschillende mensen gewoond heb toen ik klein was. Ik vond het heel erg jammer dat ik mijn ouders toen niet zo vaak kon zien. Het voelde alsof ik een gevangene was. Die kettingen hebben niet zoveel met mijn ziekte te maken, alleen maar een beetje. Want als vrienden - aan wie ik in het begin nog wel vertelde dat ik hiv heb - er niet zo goed op reageerden, vond ik dat best jammer. Maar nu ben ik daar eigenlijk niet meer mee bezig. Ik slik mijn medicijnen alsof het aspirines zijn en sta er verder niet meer bij stil dat ik het heb. Ik heb het al mijn hele leven en slik vanaf mijn zesde jaar medicijnen. Toen ik dertien of veertien was hebben mijn pleegouders het me wel verteld, maar het zei me eerlijk gezegd niet zoveel. Ik heb ook nooit echt last van bijwerkingen gehad. Meestal vergeet ik gewoon bijna dat ik die ziekte heb. Pas als iemand erover begint, of als ik er iets over op televisie zie, denk ik er wel aan dat het heel erg is. Maar ik betrek het niet op mezelf. Ik kijk liever vooruit, naar de toekomst. Het is belangrijk om je op je toekomst te concentreren, vind ik. Als je er teveel aan denkt dat je positief bent en wat daar allemaal bij hoort, krijg je het alleen maar moeilijker. Mensen zeggen dat het erg is om het te hebben, maar ik zie het meer als een griepje. Dat is mijn manier om ermee om te gaan. Een soort van trucje. Het lijkt ook wel of ik over een ander praat en niet over mezelf."

Relaxed

Eerder op de avond had Michael me verzocht een uurtje later terug te bellen. Het kwam hem even niet zo goed uit om geïnterviewd te worden. Wanneer ik hem wat later weer spreek, merk ik na een poosje aan de achtergrondgeluiden dat hij nu in de trein moet zitten. Ik vraag hem of hij het niet vervelend vindt om zomaar in het openbaar over hiv te praten. Maar Michael antwoordt heel relaxed dat het niet zo druk is in zijn coupé en dat hij weet hoe ver hij kan gaan. Zijn medereizigers zullen uit zijn woorden niet op kunnen maken om welke ziekte het precies gaat in het gesprek, dat ze misschien half mee kunnen luisteren, meent hij. Hoewel ik hem sowieso al opvallend open vond vertellen over zijn leven als jongere met hiv, beantwoordt Michael aan de andere kant van de lijn mijn vragen ná deze confrontatie met de realiteit van het moment, nog net zo ontspannen als daarvoor.

Vaste vriendin

"Ik woon nu weer thuis bij mijn ouders en zit op de MTS. Hierna wil ik doorleren en me verder specialiseren in bouwkunde. In mijn vrije tijd computer ik en kijk ik thuis tv. Of ik ga bij mijn vrienden langs om wat te kletsen. Niemand van mijn vrienden weet dat ik het heb. Op school weet ook niemand het. Dat is ook helemaal niet nodig. Zolang je voorzichtig bent, gebeurt er helemaal niets. Als ik mezelf toch zou verwonden, vraag ik gewoon een pleister. Of ik stop mijn bloedende vinger in mijn mond. Wanneer ik naar het ziekenhuis moet voor controle zoekt niemand op school daar eigenlijk iets achter. De anderen in mijn klas gebruiken een afspraak bij de tandarts of de dokter namelijk zo vaak als smoes, dat het van mij helemaal niet opvalt. Ik heb ook gewoon een vriendin. We kenden elkaar al een poosje, maar sinds drie maanden is het vast. Mijn moeder vindt het wel heel erg wat ik heb, maar zelf vergeet ik die dingen. Ik denk er nu eigenlijk alleen aan wanneer ik bij mijn vriendin ben. Dan maak ik me zorgen om haar. Dan denk ik dat ik haar misschien zou kunnen infecteren als we met elkaar zijn. Hoewel ik heel goed weet dat die kans verschrikkelijk klein is - mijn virus is al zolang ondetecteerbaar - spookt die gedachte toch door mijn hoofd."

Misschien

Over het contact met zijn vriendin vertelt Michael: "Hoewel mijn virus ondetecteerbaar is, neem ik geen risico's. We doen het gewoon veilig. Als er ietsyoungones_flyer_2 mis zou gaan, als het condoom zou scheuren of zo, vertel ik haar pas dat ik positief ben. Misschien zal ze zich dan bedrogen voelen en misschien vindt ze dan dat ik het eerder had moeten vertellen. Maar we kennen elkaar nu nog te kort om te weten of we echt met elkaar verder willen, dus vind ik het nu nog niet nodig om haar al over mijn ziekte te vertellen. Als ik echt verder met iemand zou willen, vertel ik het wel. Ooit wil ik wel gewoon trouwen en zo. Dan wil ik een gezin en een auto en een hond. Weet je, ik zou een keer naar een nieuwe school gaan waar de directeur me na de eerste dag voor het blok stelde, dat ik het mijn nieuwe klasgenoten moest vertellen. Hij vond dat ze het moesten weten van me, voor als er wat zou gebeuren. Iets met bloed. Ik vond het erg leuk op die school, iedereen had aardig tegen me gedaan tijdens de kennismaking en ik wilde er graag blijven. Maar als ik het aan de kinderen van mijn klas zou vertellen, zouden ze misschien anders over me gaan denken, en dat wilde ik niet. Toen ben ik met een smoesje toch maar niet op die school gegaan.

Genieten van gezelligheid

Michael heeft een leuke tijd gehad in Frankrijk. Hij verheugde zich vooral op het weerzien met andere hiv-positieve jongeren en op de gezelligheid samen. "We zijn net als broers en zussen met elkaar", omschrijft Michael de sfeer tijdens de jongerenreis. "We zijn als groep heel close met elkaar, we maken ook geen ruzie of zo." Praten over hiv-gerelateerde thema's in workshops hoefde voor hem niet zo. "Als ik hoor dat mensen verdriet hebben omdat ze positief zijn, dan snap ik dat niet goed. Ik denk dat ik geluk heb gehad dat ik er niet zo mee bezig ben. 'Je moet er niet te vaak aan denken', heb ik gezegd. 'Dan komt het maar naar boven.' Maar als er dan weer iets over op tv is, komt het bij hen allemaal weer omhoog. Bij mij werkt dat niet zo. Dat kan ik dan wel tegen ze zeggen, maar iedereen voelt het toch anders. Zelf probeer ik wel weer van mijn verleden en van die last van de toekomst los te komen. Maar echt veel doe ik daar eigenlijk niet voor. Ik probeer zoveel mogelijk te genieten van elke dag van mijn leven. Ik denk dat we hier zijn om een reden. Alles heeft een reden, denk ik. De reden van wat ik heb, zie ik op dit moment nog niet. Maar misschien kom ik daar nog wel eens achter. Ik heb nog een heel leven voor de boeg. En dan bedoel ik niet zo'n ziekenhuisleven, maar een gewoon, normaal leven."

Extra aandacht

Wat ik nog graag van Michael wil weten voor we ophangen, is of hij denkt dat er verschil is tussen hiv hebben als je nog jong bent en hiv-positief zijn wanneer je al wat ouder bent. "Jonge mensen hebben er volgens mij meer moeite mee om het te hebben", antwoordt Michael na enig nadenken. "Ze hebben ook extra aandacht nodig, want ze kunnen nog niet alles weten. Oudere mensen weten er al veel meer over. Zij hebben al langer ervaring met dit leven. Dat hebben wij nog niet. Jongeren moeten nog helemaal aan een volwassen leven met die ziekte beginnen en moeten er alles nog over uitzoeken. Het is, denk ik, net als het verschil tussen baby's en kleuters. Baby's hebben extra aandacht nodig, omdat ze nog niet kunnen wat kleuters wel al hebben geleerd."

Atie van der Plas, kinderhiv-consulent in het AMC in Amsterdam, is mede verantwoordelijk voor de 'Frankrijkreis' van de groep jongeren met hiv, die zich 'The Young Ones' noemt. "Vanuit de jongeren, die allemaal in verschillende behandelcentra door heel het land bekend zijn, kwamen signalen dat er behoefte was om een langere periode, op een ontspannen manier samen te zijn. Langer dan het vertrouwde uitstapje van één dag of het weekendje weg in eigen land. Tot dan toe boden we als hiv-consulenten de jongeren al regelmatig, op de verschillende leeftijdscategorieën toegespitste, kortdurende activiteiten aan. Met behulp van een gift van de 'Doe een Wens' Stichting kon het idee voor een vakantieweek in het buitenland serieus worden overwogen. Samen met de inzet van veel vrijwilligers en de financiële steun van aanvullende sponsoren hebben we vorig jaar deze jongerenreis naar Frankrijk ook daadwerkelijk kunnen realiseren. De werkstukken die daar tijdens de workshop 'Body Mappen' zijn ontstaan, zijn op Wereldaidsdag in de RAI geëxposeerd en te koop aangeboden. 'Body Mappen' is ontstaan in Afrika en is een manier om via schilderen emoties te verwerken. Om te voelen wat je lijf voelt. Deze schilderijen beelden door kleur en associatieve vormen uit, wat hiv met de jongeren doet. Ze laten zien hoe hiv hun leven beïnvloedt en bepaalt. Het verhaal van de geëxposeerde werken werd ondersteund door teksten met achtergrondinformatie over de individuele 'Body Maps'. Het grootste gedeelte van de werkstukken was al snel door bedrijven en particulieren aangekocht. De opbrengst van de expositie komt weer helemaal ten goede aan nieuwe activiteiten voor 'The Young Ones'. Op het moment brainstormen we nog over het uitbrengen van kaarten of T-shirts, met afbeeldingen van de kunstwerken erop. En volgend jaar zie ik de jongeren wel wéér ergens een week onder elkaar kunnen zijn."